Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti farg‘ona filiali mavzu

Xotira qurilmalarining klassifikatsiyasi
Xotira kurilmasi ichki va tashki bulishi munkun.Tashki xotira deb magnit yoki optik disklarida va lentalaridagi xotiraga aytiladi. Ichki xotira asosan mikrosxemalarda bajariladi.Ichki va asosiy xotiralar ikki tipga bulinadi. Aperativ xotira kurilmasi. (OX+). YOki ixtiyoriy tanlangan X+ (ITX+) va doimiy X+(DX+).OX+ bundan tashkari RAM (Random Access Memory), DX+ esa ROM (Read Only Memory ) deb xam belgilanadi. Uzida xam OX+ Xam DX+ xususiyatlarini olgan xotira. Flesh (Flash ) va manbaga boglik bulmagan xotira NV (Nonvolative)lar xam keng tarkalgan.Oxirgi nom shartli chunki DX+ va Flesh xotira xam manbaga boglik bulmagan xotiralardir. OX+da kodlar bajarilayotgan vazifalarga karab doim uzgarib turadi va manba uchirilishi bilan butunlay yukoladi. DX+ da EXM ishini boshkaradigan standart dasturlar, konstantalar, belgilar jadvali va boshka axborotlar saklanadi va ular kamg‘yuter uchirilganda xam saklanib koladi.OX+ statik (SRAM), dinamik (DRAM) registrli (RG) xotiraga bulinadi. DX+: nikobli- ishlab chikaruvchi zavod tomonidan dasturlangan (ROM), istehmolchi tomonidan bir bora dasturlanadigan (PROM yoki OTR), istehmolchi tomonidan kun bora dasturlanadigan va ulg‘tra binafsha nur bilan uchiriladigan (EPROM)` yoki elektr bilan uchiriladigan (EEPROM, Flash) bulishi mumkun. Bundan tashkari isteg‘molchiga bir kristalda mantikiy elementlar va kurilmalarning barchasini uz ichiga olgan dasturlanadigan matritsalar va kurilmalar (RLM,PML, PLA,PAL,PLD,FPGA va x.k.) chikarilgan. X+ tipiga boglik ravishda xotira elementi (XE) trigger, kondensator,”Suzuvchi zatvorli” tranzistorlar, murt ulanish (yoki uning yukligi) bulishi mumkin. XElarning tartibli tizimi xotira yacheykasini (xa) paydo kiladi. XYAda XElar soni (suz uzunligi) 2n (1,2,4,8,6,32,64...)ga teng bulib, bu kursatgich 8dan oshgach XElarini guruxlash amalga oshiriladi. XYA dagi XE larining soni suz uzunligi deyiladi. Xotira mikrosxemalarning asosiy tavsiflari informatsion sigim, tezlik, kuvvat istemolchidir. X+ sigimi kushimcha 210=1024=1k ga tenglashtiriladi. Bu birlik bitga teng bulgan suz uzunligi uchun kilabit (Kv), baytga (8bitga) teng bulgan suz uzunligi uchun kilobayt (KV) deyiladi.[6]

Xar bir ikkining “p” darajali xotira yacheykasiga XYA ning adresi deb aynalishi «p» da rejal ikkilik son tugri keladi. Masalan, 511- xotira yacheykasining adresi 11111 1111 (VIN)-511(DEK)-1 F F (AEX) buladi. Dasturlarda adreslar 16-lik formatda beriladi. X+ sigimi kupincha 2 n*m kurinishida beriladi, bundan 2 n-xotira yacheykalari soni, m-esa yacheyka suz uzurligi. Masalan,8k*8 (m s 537 RU17), yaxni 8192 –bit yacheyka ulchamini bildiradi.Lenin bahzi manbalarda bu mikrosxema 64 k bit deb beriladi.Ushbu sigimni 16k*4, 64*1,32*2 kurinishida tashkillashtirilgan mikrosxemalarda xam uchratish mumkun.
Xotira ichki va tashqi bo‘lishi mumkin. Tashqi xotiraga magnitli, optik diskli, lentali va h.k. kiradi. Ichki xotira odatda mikrosxemalarda tayyorlanadi.
Hozirgi paytda operativ xotira va doimiy xotira xususiyatlarini mujassamlashtirgan Flesh (Flash) xotira keng qo‘llaniladi. U ham doimiy xotira kabi energiyaga bog‘liq emas.