Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti nukus filiali

 

Nazorat savollari 

1. Nima uchun konveyer funktsional qurilmalarida bir xil tetiklashuvni amalga 

oshirish davom etadi? 

2. Hisoblash tizimining grafigini yo'nalishli halqaga aylansin, ularning barcha 

yoylari  bir  yo'nalishda,  masalan,  soat  yo'nalishi  bo'yicha  yo'naltiriladi.  Tizimning 

ishlashi uchun turli xil vaqt rejimi mavjudligini ko'rsating. 

3. Amdal qonuni yozib bering 

4. Buyruqlarni parallelashtirish haqida 

  

---

9-mavzu: Parallelashtirish tizimlarining arxitekturasi, Flinn 

klasifikatsiyasi, MIMD arxitekturasi 

REJA: 

9.1. Parallelashtirish tizimlarining arxitekturasi 

9.2. Flinn klasifikatsiyasi 

9.3. MIMD va SISD arxitekturalari 

9.4. Feng klasifikatsiyasi 

 

O’tgan mavzularda allaqachon parallel hisoblash tizimlarini tashkil etishning 

turli  xil  usullari  aniqlangan.  Bu  erda  vektor  konveyerli  kompyuterlar,  ommaviy 

parallel va matritsali tizimlar, keng buyruqli so'zlar, maxsus protsessorlar, klasterlar, 

juda  ko'prikli  arxitekturali  kompyuterlar  va  hokazo.  Kompyuterlarga  qo'ng'iroq 

qilishingiz  mumkin.  Xuddi  shu  ro'yxatda  hali  muhokama  qilinmagan  mimariler 

Masalan, sistolik massivlar yoki dataflow kompyuterlar. Shu bilan birga, tavsifning 

to'liqligi uchun xotira tashkil etilishi, protsessorlar o'rtasidagi muloqot topologiyasi, 

alohida  qurilmalar  ishining  sinxronlashi  yoki  operatsiyalarni  bajarish  usuli  kabi 

muhim  parametrlar  qo'shiladi,  keyin  turli  xil  me'morchiliklarning  soni  mutlaqo 

tushunarsiz bo'ladi. 

Nima  uchun  juda  ko'p  parallel  arxitektura  mavjud?  Ularning  o'zaro  aloqasi 

qanday? Har bir me'morlikni tavsiflovchi asosiy omillar nima? Bu kabi savollarga 

javobni  topishning  o'zi  kompyuter  tizimlarining  arxitekturasini  tasniflash 

zaruriyatiga olib keladi. Bu yo'nalishdagi faol harakatlar M. Flynn o'tgan asrning 60-

yillari oxirida tasnifi birinchi versiyasining nashr etilganidan so'ng boshlangan edi. 

Yaxshi tarkibni tasniflash kompyuterni takomillashtirishning mumkin bo'lgan 

usullarini  taklif  qilishi  mumkinligini  inkor  etmang.  Masalan,  qimmatbaho  yoki 

yuqori  ko'rsatkichlarga  ko'ra  tasniflashda  noyob  bo'lmagan  "oq  nuqta"  ni  topish 

qiyin.  Biroq,  dasturlarning  soddaligi  va  moslashuvchanligi  nuqtai  nazaridan 

mumkin bo'lgan sistematikalar haqidagi aks ettirish yangi arxitekturalarni qidirish 

yo'nalishini aniqlash uchun juda foydali bo'lishi mumkin. 

---

M.  Flinn  tasnifi  (M.Flynn).  Ehtimol,  eng  erta  va  eng  taniqli  1966  yilda  M. 

Flynn  tomonidan  taklif  etilgan  hisoblash  tizimlarining  arxitekturasi  tasnifi. 

Tasniflash oqim kontseptsiyasiga asoslangan  bo'lib, u protsessor tomonidan qayta 

ishlangan buyruqlar yoki ma'lumotlarni ketma-ketligini anglatadi. Buyruq oqimlari 

va  ma'lumotlar  oqimlarining  soniga  qarab,  Flynn  to'rtta  me'moriy  klasslarni 

belgilaydi. 

SISD (Single Instruction stream / Single Data stream) - bitta buyruqlar oqimi 

va  bitta  ma'lumot  oqimi  (3.1-rasm).  M.  Flynnning  tasnifini  tasvirlaydigan 

raqamlarda quyidagi yozuv ishlatiladi: 

PR  bir  yoki  bir  nechta  protsessor  elementlari,  CU  -  nazorat  qurilmasi,  PD  - 

ma'lumotlar  xotirasi.  SISD  klassi,  birinchi  navbatda,  klassik  ketma-ketlikdagi 

mashinalar  yoki  muqobil  ravishda  Von  Neumann  tipidagi  mashinalarni,  masalan, 

PDP-11  yoki  VAX  11/780  ni  o'z  ichiga  oladi.  Bunday  mashinalarda  faqat  bitta 

buyruq buyrug'i mavjud, barcha buyruqlar ketma-ketlikda bir-biriga qayta ishlanadi 

va har bir buyruq bir skaler operatsiyani boshlaydi. Buyumlarning ishlash tezligini 

va  arifmetik  operatsiyaning  tezligini  oshirish  uchun  quvurlarni  qayta  ishlashni 

qo'llash  muhim  emas:  bu  ikkala  CDC  6600  skalar  ishlab  chiqilgan  qurilmalar  va 

CDC 7600 konveyerlar bilan bu sinfga tushadi.