Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalar universiteti

---

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT 

TEXNOLOGIYALAR UNIVERSITETI 

 

 

 

 

Kompyuterni tashkillashtirish fanidan 

 

 

 

 

 

 

 

Gurux: CAO 006. 

Bajardi: Xayriddinov Sobirjon. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Toshkent 2020 

---

YAKUNIY NAZORAT ISHI. 

Variant No 59. 

    1.Kiritish-chiqarish modullari haqida ma’lumot bering. 

    2. Buyruqlarning turlari haqida ma’lumot bering. 

    3.Qo’shimcha xotira turlari haqida ma’lumot bering. 

 

1.

 

Umumiy foydalanish kompyuteriga ma‘lumotlarni kirish/chiqarish qurilmalari 

sifatida klaviatura va displeylardan foydalaniladi, kontrollerda esa huddi shunday 

kiritish /chiqarish modullari bor. 

    Kiritish-chiqarish modullari deb – kelayotgan yoki ketayotgan informatsiya uchun 

kanallar sonini oshirib berishga xizmat qiluvchi qurilmalarga aytiladi. 

   Kiritish-chiqarish modullari 2 turga bo’linadi:  

  1)Diskret modullar – ular diskret signalni qabul qiladi, uni qayta ishlaydi, hamda uni 

belgilangan protokol bo’yicha umumiy shinaga jo’natadi  

  2)Analog modullar – ular analog signallar bilan ishlaydi, hamda umumiy shinaga 

jo’natadi. 

Model 

Modullar 

Kanallar soni  Chiqishlar 

Protokollar 

Kuchlanish 

ARD 

 

Raqamli kiritish-

chiqarish moduli 

8 ta kiritish-

chiqarish 

kanali 

PNP/NPN 

ochiq 

kollektor, 

rele 

НО,  

rele SSR 

DeviceNet/Modbus 

24 V DC 

ARM 

 

Raqamli kiritish-

chiqarish moduli 

8 ta kiritish-

chiqarish 

kanali 

PNP/NPN 

ochiq 

kollektor 

DeviceNet/Modbus 

24 V DC 

ARIO 

 

Raqamli kiritish-

chiqarish moduli 

Analog kiritish-

chiqarish moduli 

Ulanish moduli 

Quvvatlash 

moduli  

Raqamli: 4/8 

ta kiritsh-

chiqarish 

kanalii; 

Analog: 2/4 ta 

kiritish-

chiqarish 

kanali 

PNP/NPN 

ochiq 

kollektor 

EtherCAT, CC-Link, 

ProfiNet, ProfiBus, 

EtherNet/IP, DeviceNet, 

Modbus TCP 

и Modbus 

RTU 

24 V DC 

 

---

    Odatda ishlab chiqarilayotgan  modullarning  kiritish/chiqarish o‘tkazuvchanligi  xar 

bir modul uchun 2 yoki 4 yoki 8 yoki 16 yoki 32 kanalli bo‘lishi mumkin. Modulning 

o‘tkazuvchanlik qobiliyati uning fizik o‘lchamlariga, uning qo‘shimchalariga, ulangan 

chiqishlariga, signal turlariga ya‘ni izolatsiyalangan yoki izolatsiyanalanmaganligiga 

va hokazolarga bog‘liqdir. Bir xil o‘lchamdagi va bir xil ulanishlarga ega bo‘lgan, 

shuningdek izolatsiyalanmagan signalari (simmetrik bo‘lmagan chiqishlar) bilan, yana 

huddi shunday modul lekin izolatsiyalangan signallari mavjud (difirinsial) bo‘lgan 

modul ikki karra ko‘p kanallarga ega bo‘lishi mumkin. Agarda o‘lchov qurilmalari 

bitta umumiy energiya manbayidan quvvatlansa u holda xar bir signalni bir biridan 

izolatsiyalash shart emas. Bu foydalanuvchi tizim osti interfeysi va tizim osti 

signallariga ham taaluqlidir. Bundan ko‘rinib turibdiki modulda qanchalik kanallar 

soni ko‘p bo‘lsa shunchalik modulga ulanuvchi kabellarni kamaytirishga erishish 

mumkin. 

    Zamonaviy kiritish/chiqarish modullari mantiqiy jixatdan ancha rivojlangan bo‘lib, 

bir qancha amallarni bajarish mkonini berdi (mikroprotsessorlarga asoslangan 

mikrokontrollerlar), masal lokal qayt ishlash va axboratlarni uzatishdagi shinaga 

tushuvchi joriy nagruskani kamaytirish hamda protsessor hisoblash amalarini bajarish 

vaqtida tushuvchi qiyinchiliklarni bartaraf etishda yoqdam qiladi. Ushbu yordamlar 

natijasida kontrollerni ishlashi yaxshilanadi. 

2.

 

Buyruq – amal kodi, ushbu amalda qatnashayotgan operanda yoki operandalar 

qayerdan olinishi 

va natija qayerga 

yozilishi kerakligi 

haqidagi 

axborotlardan 

iborat bo‘ladi. 

Buyruqlarda amal 

kodi - har doim 

bo‘ladi, ammo 

adreslar esa

 

buyruqlarda 

bo‘lmasligi ham 

mumkin. Bunday buyruqlar adressiz

 

buyruqlar deb ataladi. Qolgan xil buyruqlarda esa bitta, ikkita yoki

 

uchtagacha adreslar ishtirok etishi mumkin.