Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot Texnalogiyalari unversiteti Kampyuter injinering (MT) fakulteti

Statik tavsif. Tokning kanal strukturasiga ta’sirini ko‘rib chiqamiz.

a) b)

4-rasm. Stokda nol (а) va eng katta musbat (b) kuchlanish bo’lgan paytda MDYAtranzistorda zaryadlar va maydonning taqsimoti.

Dielektrikdagi maydon bir jinsli bo‘ladi va hosil bo‘lgan kanal qalinligi h butun ko‘lam bo‘yicha bir xil bo‘ladi (6a – rasm). To‘yinish kuchlanishi deb ataluvchi stokdagi kuchlanishning ma’lum bir kiritik qiymatida xL nuqtada zatvor va sirt orasidagi potensial ostonaviy kuchlanishga teng qilinadi. Kan al «yo‘lka (gorlovina)»si hosil bo‘ladi (6a- rasm). To‘yinish kuchlanishi quyidagi ko‘rinishga ega: = - (1.3)

Usn1Usn2 Us U0 Uz
a) b

5- rasm. MDYA-tranzistorning statik tavsifi: а – chiqish; b - uzatish

Kanal «yo‘lka»si hosil bo‘lganidan so‘ng ishchi zanjirdagi tok stokdagi kuchlanishga bog‘liq bo‘lmay qoladi – tokning to‘yinishi boshlanadi (5a-rasm). Bu yerdan U_ST kuchlanishning nomlanishi kelib chiqadi.
Yoritilgan jarayonlarni hisobga olgan holda bajarilgan tahlil muxandislik hisoblarda noqulay bo‘lgan (3/2 darajadagi a’zolarning mavjud bo‘lganligi uchun) VAT uchun ifodaga keltirib chiqaradi.
Kichik signalli parametrlar. Kuchaytirgich texnikasi VATning tekis qismi
– to‘yinish sohasi ishlatiladi. Mazkur sohaga signallarning nochiziqli buzilishi kichik bo‘lishi va kichik signalli parametrlarni optimal qiymatga ega bo‘lishi xosdir.
Umuman olganda, zatvor bo‘yicha boshqarish afzalroqdir. Bunda dielektrik bilan aniqlanadigan kirish qarshilik juda kattadir (taglik bo‘yicha boshqarilganda kirish qarshiligi istok p-n-o‘tishining teskari toki bilan aniqlanadi).


I Z
a) b)
6 – rasm. MDYA-tranzistorning umumiy istokli (а) va umumiy zatvorli (b) ulanishi.
Yuqorida ko‘rib chiqilgan MDYa-tranzistorning umumiy istokli ulanishi eng keng tarqalganidir (6a-rasm). Ayrim hollarda umumiy zatvor bo‘yicha ulanish ishlatiladi (6b-rasm). Unga kichik kirish qarshilik xos bo‘lib, u ayrim maxsus sxemalarda ishlatiladi.