Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot technologiylari universiteti

O’ZBEKISTON RESPUBLIASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNKATSIYLARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TECHNOLOGIYLARI UNIVERSITETI

Axborot xavfsizligini ta'minlash kafedrasi

Kiberxafsizlik asoslari fanidan

Amaliy ish

Bajardi: 208-AX Asatullayev Javohir

Tekshirdi: Shakarov A

Samarqand-2021

2-амалий иш

Криптографик ҳимоялаш

Ишдан мақсад: Талабаларда шифрлаш алгоритмлари тўғрисида назарий ва амалий билим ва кўникмалар ҳосил қилиш.

I. Цезар усули. Цезар шифри оддий силжитиш шифрининг бир қисми ҳисобланади. Бу шифрни римлик император Голе Юлий Цезар ўйлаб топган. Шифрлашда матннинг ҳар бир ҳарфи бошқа ҳарф билан қуйидаги қоида асосида алмаштирилади. Ҳарфларни алмаштиришда келаётган ёзув ҳарфларини k-га силжитиб алмаштирилади. Бу эрда М – бутун сон ҳисобланиб, очиқ матни белгисини бирор алфавитдаги ўрни, С – бутун сон бўлиб, шифр белгини бирор алфавитдаги ўрни. C=(M+k)modm, m - алфавит узунлиги. Дешифрлаш ифодаси эса M=(C-k)modm ифода билан ифодаланади. Юлий Цезар бевосита k = 3 бўлганда ушбу усулдан фойланган.

Цезар усулининг камчилиги бу бир хил ҳарфларнинг ўз навбатида, бир хил ҳарфларга алмашишидир.

Масалан, матн сифатида T₀= SMARTQURILMA сўзини ва К=3 деб оладиган бўлсак Цезар усули натижасида қуйидаги шифрланган ёзув ҳосил бўлади:

Т₁ =VPDUWTXULPD.