Muhabbat qissa yetim

1935-yil
IKKI YORTI - BIR BUTUN
K am olxonov iltim osiga “xo‘p ” degan javobni kutib, savol 
alom atiday gajak b o ‘lib turganida telefon jiringlab qoldi. Bo‘lim 
m u d iri Sulaym onov g o ‘shakni oldi.
— Labbay... h a...ha...a? V a h -h a h -h a -h a...
N eg ad ir K am olxonov ham kuldi va q o m atin i rostlab, 
kursiga sekin o ‘tirdi.
— Albatta, albatta,— dedi Sulaym onov jiddiy q iy o fa d a ,- 
m asalan: baliq ko‘p yaxshi narsa — qovurilsa qanday shirin 
b o ‘ladi! Biroq qovundan baliq hidi kelsa ko‘nglingiz ayniydi.
Kamolxonov bu so‘zni kulgi uchun aytilgan gum on qilgan 
b o ‘lsa kerak, o'zini qattiq kulgiga choglagan edi, Sulaymonovning 
kulmaganini k o ‘rib, o ‘zini jiddiy ko‘rsatish uchun qoshlarini 
chim irdi, ustki labini so‘ra boshladi.
— Q ach o n ?— dedi Sulaym onov achchig‘i k e lib ,- o ‘zin- 
giz bilasiz-ku, b iro d a r, m ingta x u sh o m ad g o ‘yni h o ‘l olib 
b o rib , q uruq olib kelam an-a! D arrov tan iy m an -d a. O tam
sigirning sersut yoki kam sutligini m a ’rashidan bilar edi. Y o‘q, 
y o ‘q, ishoning! K echa ham m om ga kirgani bilet olayotsam , 
kassir “sovun kerak em asm i?” deydi. Bu nim a degani? M en, 
b iro d a r, yerning tagida ilon qim irlasa bilam an.
Sulaym onov shu gapni aytib, K am olxonovga bir qarab 
q o ‘ydi: shu qarash bilan faqat “k o ‘rdingm i, m en shunday 
o d a m m a n ” d e m o q c h i ed i, xolos. K a m o lx o n o v o ‘zid an
hadiksirab, jin d a y qizardi, am m o sirini boy berm adi.
S u la y m o n o v g o ‘s h a k n i q o ‘y ib , t a n t a n a l i r a v is h d a
tugm achani bosdi. K otiba kirdi.
— Ayting, ovqat keltirilsin?— dedi Sulaym onov va K am ol­
xonovga m urojaat qildi.
— Endi b o ‘ladigan gap shuki, birodar, bu hojatingizni 
ch iq arish k o ‘p qiyin, k o ‘p qiyin, birodar.
168

---

K am olxonov iljaydi.
— B ilam an, o ‘rto q S ulaym onov, faq at qiyin b o ‘lgani 
uch u n g in a sizning oldingizga kirdim . Siz, endi, qiyin deb... 
k a m ta rlik q ila y o tib siz -d a . E shakni y a sh irsan g iz h a n g ra b
sharm anda qiladi. T ag‘in ko'nglingizga kelm asin, misol u ch u n
aytayotibm an, azbaroyi ochiqligim u c h u n ... Siz aravaning 
gupchagini yerga k o ‘m sangiz, xudo ursin, bodring k o ‘karib 
chiqadi!
Sulaymonov juda iyib ketdi, labidagi m am nuniyat tabassumini 
yashirish uchun, o ‘ng qo‘li bilan so‘l m o‘ylovini silay boshladi. 
Ovqat keltiiildi. Sulaymonov bedananing suvxo'rligiday kichkina 
xurm achani oldiga tortdi va b o ‘lak gap topolm ay, qaymoqning 
ta ’rifini qildi:
— Bir shaham ing qaymog‘i boshqa shaham ing qaymog‘idan 
farq qiladi-da?
— H a , albatta!
— H a, barakalla! Q aym oqni b ir yalab qaysi sh ah am in g
qaym og'i ekanini ayta olasizm i? M en darrov aytam an. Bay- 
bay... m en yegan qaym oqlarni ariq qilib oqizsangiz h ech
qanday t o ‘g‘on turish berm aydi. S huning u c h u n qaym oqning 
yaxshi-yom onini darrov ajrataman. M ana buningday qaym oqni 
um rim da yegan em asm an. K o‘ring-a, ajoyib!
S u la y m o n o v n o n b ila n q o s h iq u z a td i. K a m o lx o n o v
taraddudlanib qoldi: qaym oqdan, m asalan b ir qoshiq yem ak 
xushom adgo‘ylikka kirmasmikin?
T elefon jiringladi? Sulaym onov go‘shakni oldi? K a m o l­
xonov jilm aydi va nazokat bilan nonga qaym oq surtib b ir 
tishladi. Ajab, shunday m aqtalgan qaym oq qatiqning m azasini 
b erad i! Q a tiq b o ‘lg an d a h a m q a n d a y — a c h ig a n qatiq! 
K am olxonov nonni bir iloj qilib yedi va m azza qilganiga 
ishora qilib, bosh chayqadi.
— Q alay?— dedi Sulaym onov g o 'sh ak n i q o 'y ib ,— u m rin - 
gizda shunday qaym oq yeganmisiz?
— H aqiqatan... Sigirda b ir gap b o ‘lsa kerak. M en eng 
yaxshi qaym oqni M arg‘ilonda yegan edim , buning oldida uni 
u n atalangan sut desa b o ‘ladi. X ushbo‘yligini ayting...
Sulaym onov qaym oqdan bir qoshiq olib ichdi-da, birdan 
afti burushdi, tuflagani joy izladi, tüfladi.
— E, o ‘lmabsiz,— dedi u og‘zini artib,— axir, bu qatiq-ku!
12 - 16 
169

---

K am olxonov b ir irg‘ib tushdi, gangidi:
— Y o‘g ‘-ye, ro std a n m i? — dedi shoshib va qoshiqdagi 
yuqni yalab u zoq t a ’m ini o l d i,- haqiqatan qatiqqa o ‘xshaydi.
— Q atiqning o ‘zi! Puf... Isini qarang, achigan qatiq!
— D arh aq iq at, achigan q a tiq ,-d e d i K am olxonov va yana 
yalab ko‘rd i,— y o ‘q, buzilgan qaym oqdir. M en hali betini 
yegan ekan m an -d a. Yaxshi qatiqning beti qaym oqday b o ‘ladi- 
ku!
K abinetga ikki kishi kirdi. K am olxonov o 'rn id a n turdi.
— Endi m en ishni boshlay beraymi?
— V a’da berib ustidan chiqm asam to ‘g‘ri kelm aydi-da.
— V a’da bersangiz bas, qilm asangiz ham mayli.
K am olxonov oyog‘ining uchida yurib chiqib ketdi.
Idora xizm atchilarining b ir majlisida Sulaym onovni rosa
sulaytirishdi. KamoLxonov kim nima desa “T o ‘g‘ri!”deb chapak 
ch alar edi.