Муаммони ҳал қилишнинг илмий ёндашуви М. Кушманова Илм –наука

Математик модел

• Математик модел деб, ўрганилаётган обектнинг математик формула ёки алгоритм кўринишида ифодаланган характеристикалари орасидаги функсионал боғланишга айтилади.
• Масалан, идеал газнинг математик модели газнинг босими Р, эгалланган ҳажм ва температура орасидаги функсионал боғланиши ифодалайдиган формула (Клапейрон формуласи)дан иборат

Ҳодисаларнинг математик модел ёрдамида ўрганиш тўрт босқични амалга оширилади.

Ҳодисаларнинг математик модел ёрдамида ўрганиш тўрт босқични амалга оширилади.

• Биринчи босқич моделнинг асосий обектларини боғловчи қонунларини ифодалашдан иборат.
• Иккинчи босқич математик моделдаги математик масалаларн текширишдан иборат.
• Учунчи босқичда қабул қилинган моделнинг амалий мезонларини қаноатлантириши аниқланади, бошқача айтганда, кузатишлар натижаси моделнинг назарий натижалари билан кузатиш аниқлиги чегарасида мос келиши масаласи аниқланди.
• Тўртинчи босқичда ўрганилаётган ҳодисалар ҳақидаги маълумотларнинг йиғилиши муносабати билан моделнинг навбатдаги таҳлили амалга оширилади, такомиллаштирилади ва аниқлаштирилади.

Математик моделлар ўз навбатида қуйидагилардан иборат бўлади:

• Математик моделлар ўз навбатида қуйидагилардан иборат бўлади:
• Статистик таҳлил.
• Имитацион моделлаштириш.
• Тармоқли дастурлаш.
• Чизиқли дастурлаш.
• Кетма-кетлик назарияси.
• Чизиқли бўлмаган дастурлаш.
• Динамик дастурлаш.
• Ўйинлар назарияси.

Математик моделлардан фойдаланиш усуллари тўрт қисмга бўлинади

• Гидравлик моделлар. Бундай моделлаштириш асосан суюқлик кучи билан ишлайдиган аппарат (идишлар) орқали ҳисобланади. Моделлаштиришнинг бундай усули суюқликларни ўлчашда қўлланилади.
• Электр тасвирлаш моделлари. Физика соҳасида қўлланилиб, электр тармоғи характеристикаси тарзида тасвирланади.
• Қурилишларда бажариладиган ишларнинг бажарилиш муддатини аниқлашга йўналтирилган математик моделлар деб аталади.
• Халқ хўжалигининг турли тармоқларидаги бажарилаётган ишлар тенгсизлик ва тенгламалар системасига мос математик модел олиб келиниб, улар иқтисодий-математик моделлар деб юритилади.