Муаммолари республика илмий-амалий конференцияси материаллари


Foydalanilgan adabiyotlar



Download 41,23 Mb.
Pdf ko'rish
bet181/438
Sana02.07.2022
Hajmi41,23 Mb.
#733202
1   ...   177   178   179   180   181   182   183   184   ...   438
Bog'liq
Ганиев Парпиев тўплам 1 ҚИСМ 25 05 2022

Foydalanilgan adabiyotlar 
1. Гимаев Р.Н., Кузеев И.Р.,Абызгильдин Ю.М.Нефтяной кокс. М.Химия, 1992. 76 с. 
2. Исследования в области производства нефтяного кокса: Сборник научных трудов 
БашНИИ НП. / ЦНИИТЭнефтехим. - 1984. - 188 


229 
НЕФТ ВАН НЕФТ МАҲСУЛОТЛАРИ ТАРКИБИДАГИ КАРБОН 
КИСЛОТАЛАРИНИ АНАЛИТИК АНИҚЛАШ 
1
Арсланов Ш., 
1
Мирхамитова Д., 
2
Султонхўжаева Н. 
1
Кимё фанлари доктори, профессор, Мирзо улуғбек номидаги Ўзбекистон миллий 
университети, 
arslanovshs@rambler.ru 
2
Д.И.Менделеев номидаги Россия давлат кимё технология 
унверситетининг Тошкент шаҳридаги филиали талабаси

Нефт ван нефт маҳсулотлари таркибидаги карбон кислоталарини
 
нефт ва 
нефт маҳсулотларидан ажратиб олишдек мураккаб ва муҳим вазифага кўплаб 
тадқиқотлар бағишланган [1]. Карбон кислоталарини ажратиш ва тозалашнинг 
маълум усулларини тўрт гуруҳга бўлиш мумкин: 

1) карбон кислоталарини совунлаш (ишқорий усул), сўнгра 
совунланмайдиган моддаларни экстракция усулида ажратиб олиш ва кейинги 
босқичда 
минерал 
кислоталар 
ёрдамида 
ёғсизлантирилган 
нафтен 
кислоталарини ажратиб олишга асосланган усуллар; 
- 2) экстракцион усуллар; 
- 3) адсорбцион усуллар; 
- 4) ионитлар ёрдамида кислоталарни ажратиш усуллари. 
Ушбу 
тадқиқот Ўзбекистон нефтларининг таркибидаги карбон 
кислоталарини ишқорий усулда ажратиб олиш ва кислоталарни тахлил қилишга 
бағишланган. 
Карбон кислоталарни ишқорий усулда ажратиб олиш учун, нефт 
фракцияларига сувли ишқор эритмаси, масалан, натрий гидроксиди эритмаси 
билан ишлов берилди. Натижада карбон кислоталари натрий нафтенатларга 
айланиб, ишқорий қатламга ўтади: 
RCOOH + NaOH

RCOONa + H
2

Натрий гидроксиди ўрнига калций гидроксиди, аммиак ва бошқаларни 
ишлатиш мумкин. 
Ишқорий усулда ажратиб олинган карбон кислоталарини ишқорий 
совунлари хажмида бир қаторда совунланмайдиган таркибий қисмлар масалан 
углеводородлар борниги анмқланди. Малумки нефт фракциясининг қайнаш 
ҳарорати ортиши билан фракция таркибидагм углеводородларнинг молекуляр 
оғирлиги ортади. Ишқорнинг концентрацияси ва карбон кислоталарининг 
молекуляр оғирлиги ортиши совунланмайдиган таркибий қисмларниинг 
миқдорини 
ортишига 
олиб 
келади. 
Бундан 
ташқари 
ишқорнинг 
концентрациясини ортиши натрий карбонатларнинг гидролиз жараёнига таъсир 
қилади: 
RCOONa + Н
2
О 

RCOOH + NaOH 
Ишқор концентрациясининг ортиши билан реакция мувозанати ўнгга 
сурилди гидролиз даражаси пасаяди. 


230 
Нафтен кислоталарини ишқорлаш усулида тўлиқ ажратиб олиш мумкин 
эмас. Натрий нафтенатларнинг гидролиз даражасини реакция ҳароратини 
пасайтириш орқали камайтириш мумкинлиги аниқланди. Нефтдан ажратиб 
олинадиган ҳар бир карбон кислотаси фракцияси учун, ишқор концентрацияси 
ва реакция ҳарорати танланади. Масалан, енгил нефт маҳсулотларини совунлаш 
35-70°C ҳароратда 6-8% натрий гидроксид эритмаси билан, ёғ фракцияларини 
совунлаш эса 130-160°C да 2,5-4,0% NaOH эритмаси билан амалга оширилса 
кислотанинг чиқимдорлиги максимал бўлиши таминлаши аниқланди. 
Ҳосил бўлган натрий карбонатларини эркин карбон кислоталарига 
айлантириш учун улар қўшимча равишда минерал (масалан сулфат кислотаси) 
ёрдамида кислота холатига ўтказилади: 
2RCOONa + Н
2
SO
4

2RCOOH + Na
2
SO
4
Нафтен кислоталари сувда деярли эримайди, аралашма тиндириш 
жараёнида қатламларга ажралганида, кислоталар юқоридаги углеводород 
қатламида тўпланади. 
Арсланов Ш.С., АзимоваШ.А. Мирхамитова Д.Х. Гетероатомные 
соединение нефти. Учебное пособие. 

Download 41,23 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   177   178   179   180   181   182   183   184   ...   438




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish