Muammo: Qurilish mexanikasi fanida statik aniq sistemalarning hisoblaridan tashqari, statik noaniq sistemalarning hisoblari ham o’rganiladi. Statik noaniq sistemalarni hisoblash uchun mahsus usullar qo’llaniladi

Tashqi statik aniqmas sistemalarning ortiqcha bog’lovchilari soni n quyidagi formulalarga asosan aniqlanadi:

n = St – 3 (12.1) yoki n = St + 2SH – 3D (12.2)

bunda :St–tayanch bog’lovchilarining soni,

SH–oddiy sharnirlar soni,

D– disklar soni.

Tashqi statik aniqmas sistemalar

• Ichki statik statik aniqmas sistemalar.
•  

• 12.5 – rasm.

• 12.6 – rasm.

• 6 Fan:Qurilish mexanikasi 12-ma’ruza

• 3. Asosiy sistema tanlash
• Ramalarni kuch usuli bilan hisoblashda, ortiqcha bog’lovchilar soni ma’lum bo’lgandan so’ng, asosiy sistema tanlashga o’tiladi.
• Statik aniqmas sistemalardan hamma ortiqcha bog’lovchilarni olib tashlab statik aniq va geometrik o’zgarmas sistema hosil qilinsa, bu sistema asosiy sistema deyiladi.
• Statik aniqmas rama uchun asosiy sistemani bir necha variantda tanlash mumkin (12.8 – rasm).

• 12.8 – rasm

• 4. Kuch usulining kanonik tenglamalari
• Kuchlar ta’sirining mustaqillik printsipiga asosan, kuchlar sistemasi ta’siridan hosil bo’lgan ∆1 umumiy ko’chish X1, X2, X3 va P kuchlarining har biridan aloxida topilgan ko’chishlarining yig’indisiga teng. U xolda (12.4) tenglamalarini quyidagicha yozish mumkin:
•  

• 7 Fan:Qurilish mexanikasi 12-ma’ruza
• .

• Bunda birinchi indeks ko’chishning yo’nalishi, ikkinchi indeks esa ko’chishni hosil qiluvchi sabablarini ifodalaydi.
• Bu tenglamalardagi X1 ,X2 va X3 zo’riqishlardan asosiy sistemada vujudga kelgan ko’chishlarni tegishli birlik ko’chishlar orqali ifodalaymiz:
•  

• (12.5)

• (12.6)

• (12.6) ifodaga asosan deformatsiya tenglamalari (12.5) ni quyidagi ko’rinishda yozamiz:
•  

•