Муҳаммад ал-хоразмий номидаги

2. Уч фазали трансформаторлар.
Қисқа туташув режимида бирламчи чўлғам тармоққа уланади, иккиламчи чўлғам эса қисқа туташтирилади. Ишлатиш шароитларида
қисқа туташув авария режими ҳисобланади ва чўлғамлар токлари катта қийматларга ортиб кетади. Бунда чўлғамлар кучли қизийди ва уларни
деформациялайдиган катта механик кучлар таъсир қилади.
Лекин, ҳар қандай юкламада трансформатор параметрларини аниқлаш учун
қисқа туташув тажрибаси ўтказилади. Бу тажрибада иккиламчи чўлғам қисқа
туташтирилади, бирламчи чўлғамга эса пасайтирилган Uk кучланиш берилади. Бу кучланиш қисқа туташув кучланиши дейилади ва номиналдан фоизларда ўлчанади, яъни

1-расм. Трансформаторнинг қисқа туташув режимидаги эквивалент схемаси.

Трансформаторнинг фойдали иш коэффициенти
Трансформаторнинг тармоқдан оладиган актив истеъмол P1 қуввати, унинг юкламага узатадиган P2 қувватига тенг бўлмайди, чунки P1 қувватни бир қисми магнит оқимини ҳосил қилиш учун, яъни пўлат ўзакдаги (Pп) ва чўлғамларни қизиши учун, яъни симлардаги йўқотишлар (Pм) учун сарф бўлади, қувватнинг қолган қисми эса юкламага узатилади. Трансформаторнинг ФИКи юкламага узатиладиган қувватни истеъмол қувватига нисбатидир, яъни



ФИК кўпинча фоизларда аниқланади:

ёки йўқотишлар ҳисобга олинса:




2–расм.
ФИКнинг максимал кийматинианиқлаш чизмаси
Симлардаги қувват йўқотишлари юкламатокининг қийматига боғлиқ.

Муносабат трансформаторнинг юкламакоэффициенти дейилади, у номинал юкламаганисбатан трансформатор канча юкланганлигиникўрсатади. h=f (b) боғлиқликни кўриб чиқамиз.Ундан кўриниб турибдики трансформаторнинг
ФИКи ўзгармас ва ўзгарувчан қувват йўқотишлар ўзаро тенг бўлганида максимал бўлади.