Муҳаммад ал-хоразмий номидаги тошкeнт ахборот тeхнологиялари унивeрситeти

Макетнинг тавсифи
Схемаси 12.2-расмда келтирилган макет транзисторли калитнинг статик ҳолатларини ва ундаги ўтиш жараёнларни ўрганиш имконини беради. Биринчи ҳолда У1-2 улагич ёрдамида база занжирига R1 резистор орқали G1 манбадан паст кучланиш берилади. Калит занжиридаги ўзгармас ток ёки кучланишларни ўлчаш учун (У1-6) “I2” U1-U2 улагич ёрдамида ток ёки кучланиш ўлчагичи бўлиб хизмат қилувчи микроамперметр қўлланилади. У1-U улагичнинг “1-2” холатида эса коллектор занжирида миллиамперметр сифатида (шкала 20 мА); “U” холатда эса вольтметр сифатида (шкала 20 В) мос равишда база, коллектор токини ва Е_К ҳамда U_ЧИҚ кучланишларини ўлчаш учун.

12.1-расм. Транзисторли калитда ўтиш жараёнларининг
вақт диаграммалари.
Схемада ўтиш жараёнларини ўрганишда унинг киришига ташқи генератордан тўғри бурчакли импульслар берилади. Макетнинг схемасида қатор компонентлар параметрлари қийматларини ўзгартириш имконияти уларнинг схема таснифларига таъсирини ўрганиш мақсади кўзда тутилган. Коллектор юкламаси R_К0 қийматини (П16-20 улагичлар ёрдамида, дискрет ўзгартириш имконияти база занжирига С2 конденсаторни (П3-4 улагич ёрдамида) улаш, юклама конденсатор С2 ни (П5-6 улагич ёрдамида кўзда тутилади.
Макетда кам қувватли паст частотали МП42А типли германийли транзистор қўлланган. (В=30...50; С_К=30 пф., Р_МАХ=200 мВт) макетда қўйидаги элемент параметрлари қўлланилди:
G2=10B, R1=75 кОм, R2=3 кОм, R3=300 кОм, R5=36 кОм, R6=5 кОм, R7=10 кОм, R8=75 кОм, С1=1000пф, C2=470 пф.

12.2-расм. Транзисторли калит схемаси.
Ишни бажариш тартиби
1. Транзисторнинг ток бўйича кучайтиргич коэффициенти “В” ни ўлчаш. Бунинг учун У1-2 улагични 2 ҳолатга қўйинг, R_К=R3 қўйиб (улагич У16-20-16 ҳолатга) ток базани (У1- улагични “12” ҳолатга) ва ток коллекторини (У1- улагични “11” ҳолатга) ўлчанг.
Бу ўлчашларда У3-4 ва У5-6 улагичларни 4 ва 5 ҳолатга қўйилади.

Иш банди	Улагич холати				У1-U HH
	У1-2	У3-4	У5-6	У16-20
1	2	3	5	16	12/11

2. 
   Калит беркитилган ҳолатда чиқиш кучланиши (У1-2 “Т” ҳолатда У1-U- “U”ҳолатда) ўлчаш. Бунинг учун ўзгармас кучланиш улагични назорат нуқта (НН-5) уланг (бу кириш очиқ осциллограф бўлиши ҳам мумкин).
   

Иш банди	Улагич холати				У1-U HH
	У1-2	У3-4	У5-6	У16-20
2	1	4	5	16	U	5

3. 
   Калит очиқ ҳолатда (У1-2- “2” ҳолат) чиқиш кучланиш коллектор ва база токларни ҳар хил холатда R_Ю ўлчанг; тўйиниш чегарасига мос келувчи R_К қаршилигини аниқланг.
   

Иш банди	Улагич холати				У1-U HH
	У1-2	У3-4	У5-6	У16-20
3	2	4	5	16..20	12/11	5

4. 
   Кириш сигнали амплитудасини чиқиш сигналининг вақт параметрларига (t_ф t_тўп t_с) таъсирини тажриба йўли билан аниқланг. Бунинг учун схеманинг киришига тўғри бурчакли импульс берувчи генераторни уланг. Импульс давомийлигини t=5 мкс қўйинг. У1-2, У3-4, У5-6 улагичларни мос равишда 1,4,5 ҳолатга келтиринг. Коллектор занжирига R_К=R7 уланг. Импульслар амплитудасини ўзгартириб, осциллограф ёрдамида чиқиш импульси кўринишини кузатинг.