Муҳаммад ал-хоразимий номидаги тошкент ахборот технологиялари университети мултимедиали алоқа тармоқлари

INTELLEKTUAL TARMOQ = KOMMUTATOR + KOMP`YUTER 

Bu formulaga bir qancha yillar davomida xam kommutatsion uskunalar 

(KU), xam xisoblash texnikasini (XT) ishlab chiqaruvchilari intilishgan. Bu qonuniyat bo`yicha KU ishlab chiqaruvchilari KUga sezilarli o`zgarishlar kiritmasdan yangi aloqa xizmatlarini operativ yaratish va joriy etishga imkon topishdi.
XT ishlab chiqaruvchilari – yangi axborot texnologiyalari bozorining juda katta segmentiga chiqish imkonini qo`lga kiritishdi. Xozirgi kunda bu ikkita texnologiya o`zaro chuqur kirishishining barqaror tendentsiyasi davom etmoqda.
IT umumlashtirilgan funktsional arxitekturasining tarkibiga quyidagi elementlar kiradi: 
SSP (Service Switching Point) – dasturiy ta`minotning mos versiyasiga ega ATS dir va chaqiriqni boshqarish va xizmatlarni kommutatsiyalashni funktsiyalarini bajaruvchi, xizmatlar kommutatsiyasi uzeli.
SCP (Service Control Point) – real vaqt masshtabida ma`lumotlar bazasi bilan ishlashni imkon beradigan, xizmatlarni boshqarish uzeli.
SDP (Service Data Point) – xizmatlarning individualligini ta`minlash uchun xizmatlar mantig`i dasturlari foydalanadigan ma`lumolarga ega, xizmatlar ma`lumotlar bazasining uzeli.  IP (Intelligent Peripheral) 
– SSPni qo`shimcha imkoniyatlar bilan ta`minlaydigan, intellektual periferik qurilma.  
SMP (Service Management Point) – foydalanuvchilar va/yoki tarmoq axborotini ma`muriy boshqarish funktsiyalarini amalga oshiruvchi, xizmatlar menejmenti 
uzeli. 
SCEP (Service Creation Environment Point) – xizmatlarni yaratish muxiti 
funktsiyasini bajaruvchi, xizmatlarni yaratish uzeli. 
IT ning uzellari uchta ierarxiya satxida joylashgan: 
- IP intellektual periferiyali SSP xizmatlar kommutatsiyasi uzeli; 
- SDP xizmatlar ma`lumotlar (ma`lumotlar bazasi) uzelli SCP xizmatlarni 
boshqarish uzeli; 
- SCEP xizmatlarni yaratish uzelli SMP xizmatlar menejmenti uzeli. 
IT xizmatlarini olish uchun tarmoq foydalanuvchisi SSP funktsiyalariga ega ATS raqamini teradi, shuningdek xizmat kodini va xizmat raqamini teradi. INAP protokolidan foydalanib, SSP funktsiyali ATS SCP uzeli bilan muloqatga kiradi va 
xizmatni taqdim etish va chaqiriqqa xizmat ko`rsatish uchun zaruriy axborotni oladi. Chaqiriqqa xizmat ko`rsatishda IP ishtirok etadi (foydalanuvchiga tovush 
komandasini uzatish, qo`shimcha axborotlarni to`plash va boshqalar uchun). SCP, 
SSP va IP oralarida muloqat telefon chaqiriqlariga xizmat ko`rsatish qattiq cheklangan vaqtni xisobga olgan xolda RMV rejimida olib boriladi.