Муаллифлар: Ходиев Б. Ю., Бегалов Б. А., Расулев Д. М., Абидов

Ахборот
Бошқарув объекти ҳолати тўғрисидаги ахборотларни 
йиғиш, шунингдек меъёрий ва режа
хужжатларини йиғиш ҳамда сақлаш 
Ахборотни таҳлил этиш ва қайта ишлаш 
Қарорлар қбул қилиш 
Объектга бошқарувчи таъсир кўрсатиш 
Қарорларни амалга ошириш
(объект ҳолатининг ўзгариши) 

---

42 
1.7 - расм. Бошқарувчи таъсир кўрсатишни ишлаб чиқиш чизмаси. 
i
np
– i
– объектни бошқаришдаги қарорлар қабул қилиш учун керакли 
ахборотлар (
t
вақтидаги бошқарувчи таъсир); 
О
i
(t+1)
– бошқарувчи таъсир амалга оширилгандан сўнг 
(t+1)
вақтдаги 
i
– бошқарилувчи объект ҳолати.
Келтирилган формула бошқарув жараёнини таъминловчи ахборот тизими 
тавсифи, таркиби ва ташкил этиш кетма-кетлигини белгилаб беради
2.3.2. Бошқарув тизими модели ва кўрсаткичлари 
Бошқарув тизими модели.
Бошқарув тизими ўзининг таркибий 
нуқтаи назаридан кўп сонли функционал моментлардан (бошқарув 
вазифаларидан) иборат бўлиб, бошқаришнинг тўлиқ даврини намоён қилади. 
Булар: 
бошқарувни 
башоратлаш, 
режалаштириш, 
дастурлаш, 
ташкиллаштириш, меъёрлаш, қайд этиш, назорат, таҳлил этиш ва тартибга 
солиш (1.8-расм).
Қуйидаги учта асосий бошқарув даражаси фарқланади.
Юқори даража тизимнинг каттароқ ёки кичикроқ маълум бир 
истиқболга мўлжалланган асосий йўлини (режалаштириш контурини) 
белгилаб беради. 
Ўрта даражада берилган стратегик йўналишни амалга оширувчи 
таркиби шаклланади ёки кўринишини ўзгартиради (ташкил этиш контури). 
Қуйи даражада юзага келган оғишларни бартараф этган ҳолда, тизимнинг 
тегишли режимда бўла олишини таъминлайди.
Мазкур моделда бошқарувчи қисм ва бошқарув объектининг ўзаро 
алоқаси аниқ номоён бўлади. Улар уч хил кўринишдаги буйруқ олади, яъни: 
ҳеч бир кўрсатмасиз бажариладиган дастур; маълум бир эҳтимолий воқеалар 
содир бўлган ҳолларда бажариладиган ташкилий қоидалар; атроф–муҳитнинг 
тахминий таъсири ва тизим фаолиятининг меъёрий режимдан чалғиш билан 
боғлиқ бўлган бошқарув буйруқлари.
I(v) – ташқи мухитнинг стационар шарт–шароитлари хақидаги ахборот; 
I(b) – ташқи таъсирлар ҳақидаги ахборотлар; 
I(R) – бошқариладиган объект харакатлари тўғрисидаги ахборот;
I(i) – бошқариладиган объект ҳолати тўғрисидаги ахборот;
I(a) – таҳлилий ахборот;
I(y) – ҳисобот ахбороти;
I(q) – башоратлаш ахбороти;
I(k) – назорат ахбороти; 
I(н) – меъёрий ахборот ; 
W(n) – режа ахбороти;
W(m) – дастурий ахборот; 
W(p) – тартибга солувчи ахборот;
W(o) – ташкилий ахборот. 

---

43 
1.8 - расм. Бошқарув тизимининг модели