Муаллифлар: Ходиев Б. Ю., Бегалов Б. А., Расулев Д. М., Абидов

Ҳужжат шакли. 
Ҳужжатлар белгиланган тартибда рас-ийлаштирилади ва 
тўлдирилади. Ҳар бир ҳужжат шакл-(макет) билан аниқланадиган доимий 
қисмга эга. Ҳужжат шакли ҳужжатда сақланадиган ахборот таркибини акс 
этгиради ва ҳужжат таркибига кирувчи реквизитлар таркибини, номини ва 
жойланипшни белгилайди. Ахборот таркибини аниқлаш иккита — сарлавҳа 
ва мазмуний қисмлари ўта муҳим. Сарлавҳада одатда шакл коди, ҳужжат номи 
ва номери, тўддирилган вақти, барча ҳужжатлар учун умумий маълумотлар 
кўрсатилади. Мазмуний қисм реквизитлар номини ва улар аҳамияти учун 
ажратилган жойни ўз ичига олади. Мазмуний қисм оддий бўлиши мумкин. 
Ҳужжат кўпинча комбинацияланган шаклга эга бўлади. Жадвал қисмли 
ҳужжатларга турли маълумотлар, номенклатура — баҳо кўрсаткичлари, режа 
ҳужжатлари, кирим-чиқим ҳужжатларини мисол тариқасида келтириш 
мумкин. Жадвалга эга ҳужжатларнинг шакллари 1.18, 1.19, 1.20 - жадвалларда 
кўрсатилган.
1.18-жадвал 
Товарларнинг омбор ҳисоби карточкаси 
Номланиши 
Код 
Ягона ўлчов 
Баҳоси 
Заҳира 
меъёри 
1.19-жадвал 
Шакл намунаси 
Ҳужжат 
Кимдан 
олинган 
Кимга 
жўнатилган 
Кирим 
Чиқим 
Қолдиқ 
Имзо 
 
1.20-жадвал 
Ҳужжат шакли(формаси) 
Варақа ___________ 
Санаси __________ 
Жўнатувчи _______________________ Олувчи _______________________________ 
Маҳсулот коди 
Маҳсулот номи 
Ягона ўлчов 
Жўнатилган 
Олинган 
Маъсул шахс лавозими _________________________(Ф.И.Ш, имзо) 
 
 
 
7.1.3. Иқтисодий ахборотларнинг мантиқий таркиби 
Иқгисодий ахборотлар дискрет мазмунга эга, яъни ахборотларнинг 
алоҳида структура бирлига жамламаси сифатида таркиблашган ва такдим 

---

194 
этилган бўлиши мумкин. Ахборотларнинг таркибий бирлигининг муҳим тур-
лари қуйидагилар: 
•
реквизит — ахборотнинг оддий таркибий бирлиги бўлиб, маъно 
даражасида бўлинмайди, муаммо соҳасининг сон ёки мазмуний таърифини 
акс этгиради; 
•
ахборотларнинг таркибий бирлиги (АТБ) — реквизитларнинг 
мантиқий ўзаро боғланган жамламаси (бутунлиги); 
•
кўрсаткич — ахборотлиликни сақловчи минимал АТБ; 
•
ҳужжат — қоғозда акс эттирилган ва мустақилаҳамиятга эга АТБ. 
Реквизит-белги кўпчилик турли объектлар ичйдан битта объектаи 
ажраташ имконини берувчи моҳият-нинг сифатли таърифини акс эттиради. 
Реквизит-асос объект ҳолатини бедгиловчи объектнинг миқцорий 
тавсифини ўз ичига олади. Реквизит-асослар қоида бўйича сонли қийматга, 
реквизит-белгилар эса расмий кўринишга (ҳарф-рақамли) эга бўлади. 
Битта муаммо соҳасининг объектларини таърифловчи реквизит 
белгилар ва асослар мантиқан ўзаро боғланган ва ахборотнинг таркибий 
бирлигини ташкил қилади.