Muallifdan

Antonimlar 
 
O‘zaro  qarama-qarshi(zid)  ma’noli  so‘zlar  antonimlar  deyiladi. 
So‘zlarning  bunday  munosabati  antonimiya  deyiladi.  Antonimlar  3 
xil belgiga ega: 1) shakli( fonetik strukturasi) jihatidan har xillik; 2) 

---

Xolmanova Z. Tilshunoslikka kirish 
 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
95 
95
 
ma’no jihatdan har xillik: 3) ma’nodagi o‘zaro zidlik. Uchinchi belgi 
antonimlarni o‘zaro birlashtiradi, zid ma’nolilikni yuzaga keltiruvchi 
asosiy belgi hisoblanadi. 
Ko‘p  ma’noli  so‘z  har  bir  ma’nosi  bilan  ayrim-ayrim  so‘zlarga 
antonim  bo‘lishi  mumkin.  Masalan,  qattiq  so‘zi  bir  ma’nosida 
yumshoq  so‘ziga,  boshqa  bir  ma’nosida  saxiy  so‘ziga  antonim 
bo‘ladi. Boy o‘lgudek
 qattiq
 edi. 
 Bir so‘z o‘zaro sinonim so‘zlar bilan yoki o‘zaro sinonim so‘zlar 
boshqa  sinonimlar  bilan  antonimik  munosabat  hosil  qiladi:  xursand-
xushvaqt-shod-xurram-xushnud-xafa. 
Sinonimiyada  so‘zlarning  bir  xil  ma’nosi  asosidagi  birligi 
sinonimlik  qatorini  hosil  qilsa,  so‘zlarning  o‘zaro  zid  ma’nosi 
asosidagi birligi antonimik juftlikni yuzaga keltiradi. 
Antonimlik  faqat  bir  turkumdagi  so‘zlar  orasida  sodir  bo‘ladi: 
do‘st-dushman. 
Qarama-qarshi  ma’noli  affikslar  ham  antonim  bo‘ladi:  odobli-
beodob, kuchli-kuchsiz. 
Keldi-kelmadi  kabi  so‘zlar  antonim  bo‘lmaydi,  ular  fe’lning 
bo‘lishli va bo‘lishsiz shaklidir.