Muallif: zayliddinov sultonmurod fizika fanidan

FIZIKADA ISHLATILADIGAN AYRIM ATAMALAR

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tushuncha deyilganda turli predmet va hodisalarning ma’lum bir alomatlariga ko‘ra 

umumlashtirilgan gap tushuniladi. 

Fizikada bizni o‘rab turgan barcha obyektlarni fizik jismlar yoki shunchaki jismlar 

deb ataladi. Masalan: quyosh, yulduzlar, sayyoralar, toshlar, idishdagi suv, xonadagi 

havo va h.k. 

Jismlar sistemasi deb, ayrim fizik hodisalar xuddi bitta jismdagidek namoyon 

bo‘ladigan jismlar to‘plamiga aytiladi. Masalan, avtomobilning harakati. Bunda 

avtomobilning barcha qismlari vaqt davomida ma’lum yo‘l o‘tadi. 

Fizik hodisalar deb, moddani tashkil etgan zarralar o‘zgarmay qolgan holda sodir 

bo‘ladigan hodisalarga aytiladi. Masalan, toshning tushishi, g‘ildirakning aylanishi, 

suvning qaynashi va muzlashi, ko‘mir yonganda issiqlik chiqishi, lampochkadan 

yorug‘lik tarqalishi, radiodan ovoz chiqishi kabi jarayonlarda uni tashkil etgan 

zarralarning ichki tuzilishi o‘zgarmay qoladi. 

Fizik hodisalarni bevosita kuzatish va tajribada tekshirish orqali qonunlar yaratiladi

.

 

Fizik qonun deb, hodisa va jarayonlarni xarakterlovchi kattaliklar orasidagi 

bog‘lanishni korsatuvchi ifodaga aytiladi. 

Kuzatish deb, sodir bo‘layotgan hodisaga ta’sir ko‘rsatmasdan, uning xususiyatini 

o‘rganishga aytiladi

.

 

---

 

 

 

 

     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Galileo Galiley (15.02.1564 – 8.01.1642) – buyuk italyan 

fizigi. Birinchi bo‘lib fanda tajriba o‘tkazish orqali 

tadqiqot o‘tkazishni yo‘lga qo‘ygan. Osmon jismlarini 

kuzatish uchun teleskop yasagan va Oyda tog‘lar borligini, 

sayyoralarning yo‘ldoshlarini topgan.