Муаллиф: Наргиза Умарова

Марказий Осиё Хитой нигоҳида

• 
  Mart 2, 2021
  
• 
  Central Asian Analytical Network
  

Хитойда Марказий Осиё қай тарзда ўрганилмоқда? Минтақага оид тадқиқотлар мустақил республикалар ташкил топишидан анча олдин бошланган эди.
Марказий Осиё минтақаси бўйича тадқиқотлар ўтказиш йўлида турган оёққа туриш, ютуқлар ва муаммолар босқичлари ХХР Ижтимоий фанлар академиясининг Россия, Шарқий Европа ва Марказий Осиё институти директори Сун Чжуанчжининг “Хитойдаги Марказий Осиё тадқиқотларининг 70 йиллиги: ютуқлар ва муаммолар” деб номланган мақоласида （中国中亚研究70年:成就与问题）яққол кўрсатиб берилган.
Ушбу мақоланинг қисқартирилган таржимаси (рус тилида) CAAN нашрида эълон қилинган, қуйида унинг ўзбек тилига таржимасини эътиборингизга ҳавола қиламиз.
Халқаро сиёсатда “Марказий Осиё минтақаси” тушунчаси XIX асрда пайдо бўлган, бироқ унинг жуғрофий қамрови нисбатан дудмаллигича қолиб келмоқда. Совет даврида “Марказий Осиё” (Ўрта Осиё) маъмурий бўлинмаси 4 та республикани (Ўзбекистон, Қирғизистон, Тожикистон ва Туркманистон) ичига олар, улар қаторига Қозоғистон кирмас эди. 1991 йилдан бошлаб Марказий Осиё минтақанинг 5 та мамлакатини ўз ичига оладиган бўлди.
Шинжон мухтор туманига яқинлиги сабабли Хитойнинг минтақага оид тадқиқотлари нисбатан эрта бошланганига қарамай, Марказий Осиё бўйича чин маънодаги тизимли ва кенг қамровли илмий тадқиқотлар сўнгги 30 йилда ўтказилди.
Айрим Хитой тадқиқот институтлари ва олий таълим муассасалари Марказий Осиё муаммоларини ўрганишга ихтисослашган институтлар ташкил қилди ва уларнинг нисбатан барқарор тадқиқотчилар гуруҳи мавжуд. Марказий Осиё ва ҳар бир мамлакатга бағишланган алоҳида тадқиқотлар тобора теранлашиб бормоқда, улар натижалари, асосан, барча соҳалар ва йўналашларни қамраб олмоқда.