Mоyli ekstraktlar, fitоmоylar. Ekstrakt kоntsentratlarni оlishdagi texnоlоgik bоsqichlar. Reja

Quruq konsentrat ekstraktlar (1:1).

Quruq ekstrakt konsentratlar ham suv-spirtli ajratmalar bo‘lib, 1:1 nisbatda tayyorlanadi, ya’ni 1 og‘irlik qism xom ashyodan 1 og‘irlik qism tayyor maxsulot olinadi. Ulardan suvli ajratmalar tayyorlashda 1 qism xom ashyo o‘rniga 1qism quruq konsentratdan olib, suvda eritiladi va suv bilan kerakli hajmgacha etkaziladi.

Quruq konsentratlar perkolyasiya, tez oquvchi reperkolyasiya, ba’zan (gulhayri ildizining ekstrakt konsentrati) matseratsiya usullarida tayyorlanadi. Ajratma yot moddalardan tozalash, quritish va baholash, quruq ekstraktlarga o‘xshash bajariladi. Ekstrakt konsentratlar tayyorlashning o‘ziga xos tomonlari past quvvatli (20—25 ba’zan 40%) spirt ishlatilishidadir. Bundan maqsad konsentratdan tayyorlangan suv­li ajratma sifatini, ayniqsa tashqi ko‘rinishini xom ashyonikiga yaqinlashtirishdir.

Korxona sharoitida quyiidagi quruq konsentratlar ishlab chiqariladi: gulhayriiing quruq konsentrat ekstrakti (1:1). Maydalangan gulxayri ildiziga 10 baravar ko‘p miqdorda 25% spirt solib, vaqti-vaqti bilan aralashtirib, xona xaroratida koldiriladi. So‘ng ajratma quyib olindi, tindiriladi, suziladi va vakuum—bug‘latgich asbobida 50—60S xaroratda quyuq xolatgacha bug‘latiladi. Quyuq massa vakuum juvali qurilmalarda quritiladi, baxolanadi va dekstrin yoki sut qandi bilan shilimshiq moddalar miqdori 24—28% ga etkaziladi. Yumshatuvchi vosita sifatida ishlatiladi.

Termopsisning quruq konsentrat ekstrakti (1:1). Termopsis o‘sim-ligining er ustkn qismidan 25% spirtda olinadi. Tayyor maxsulot tarkibida 1 % alkaloid bo‘ladi. Yumshatuvchi vosita sifatida ishlatiladi. Bahori adonisning quruq konsentrat zkstrakti (1:1). Baxori adonisning er ustki qismidan 20% spirtda oli­nadi. 1 g konsentrat tarkibida 46—54 BTB bo‘ladn. Kardiotonik vosita sifatida ishlatiladi.
Asosiy adabiyotlar:

1. Maxkamov S.M., Maxmudjonova K.S. Tayyor dori turlari texnologiyasi. Toshkent. 2010. B. 367. (darslik)