Motiv bu: Motiv (psixologiyada) — inson faoliyatida muayyan maqsadni bajarishga sabab boʻluvchi omil, vaj. Motiv shaxsni harakatga va faoliyatga undovchi, ehtiyojning yuksak shakli sifatida paydo boʻluvchi ichki turtki hisoblanadi. Ehtiyoj va instinkt, mayl va hissiyot, ideal va boshqa motivlar jumlasiga kiradi. Hozirgi zamon psixologiyasida motiv atamasi subʼyektni faollashtiruvchi turli hodisa va holatlarni ifodalash uchun qoʻllanadi. Xatti-harakat va faoliyat motivlarining majmuasi motivatsiya deyiladi. Motiv ehtiyoj negizida vujudga keladi va shakllanadi. Ehtiyojning barqarorlashuvi motivatsiyaning samarali shakllanishini taʼminlaydi Motivatsiya - bu Motivatsiya - bu shaxsiy maqsadlar yoki tashkiliy maqsadlarga erishish uchun o'zini va boshqalarni harakatga undash jarayonidir. Bu odamni faol ishlashga undovchi sabablar to'plami. Motivatsion tuzilma - bu odamlarning xulq-atvorini belgilaydigan turli xil motivlarning birlashmasidir. Boshqaruvning motivatsiya usullarini quyidagilarga ajratish mumkin: - iqtisodiy motivatsiya usullari - ish haqi, mukofot, imtiyozli foizlar, foydalarda ishtirok etish, aksiyalar paketi, qo'shimcha ish haqi va boshqalar;
- ijtimoiy motivatsiya usullari — ijtimoiy tan olinish, tashakkurnoma, qoyil qolish, ilohiylashtirish, nafratlanish va h.k.;
- psixologik motivatsiya usullari — shaxs ahamiyatini his qilish, befarqlik, zararlilik, keraksizlik va boshqalar;
- hukmronlik motivatsiya usullari — lavozimini oshirish,qo'shimcha vakolatlar berish va boshqalar;
- ijtimoiy psixologik motivatsiya usullari — ijtimoiy faollikni oshirish, tajriba almashtirish, tanqid, ishga doir boshqaruv, kasbiy etika va h.k.;
- ma’naviy motivatsiya usullari — shaxsiy yoki ommaviy tan olish, maqtov va tanqid;
Motivatsiya turlari - Haddan tashqari turtki (tashqi) - tashqi omillarning ob'ektga ta'siri natijasida kelib chiqadigan motivlar guruhi: muayyan faoliyatning mazmuni bilan bog'liq bo'lmagan holatlar, sharoitlar, rag'batlantirish.
- Ichki motivatsiya (ichki) shaxsning hayotiy pozitsiyasi bilan bog'liq ichki sabablarga ega: ehtiyojlar, istaklar, intilishlar, g'ayratlar, qiziqishlar, qarashlar. Ichki motivatsiya bilan, odam tashqi holatlardan foydalanmasdan, "ixtiyoriy ravishda" harakat qiladi va harakat qiladi.
Mak Klelland nazariyasida undovlanayotgan odamning uchta ehtiyojlari ko‘rib chiqiladi: - — muvaffaqiyatga ehtiyoj, qo‘yilgan maqsadlarga erishishga avvaligiga qaraganda samaraliroq intilish;
- — daxldorlikka ehtiyoj, u atrofdagilar bilan yaxshi munosabatlarni qidirib topish va o£rnatish, ulardan yordam olish orqali amalga oshiriladi. Ularni qanoatlantirish uchun egalariga keng aloqalar, axborotlar bilan ta’minlanishi va boshqalar zarur;
- — hukmronlikka ehtiyoj (ma’muriy, obro‘, iqtidor va h.k.), u odamlar xulqiga ta’sir ko£rsatish, ularning harakatlari uchun javobgarlikni o£ziga olishga intilishdan iboratdir
F. Gersbergning nazariyasi - Gertsbergning ikki omilli motivatsiya nazariyasi 1959 yilda Frederik Gertsberg va uning hamkasblari tomonidan ishlab chiqilgan - ularning maqsadi odamning faoliyatidan qoniqish va noroziligini sabablarini aniqlash, shuningdek, o'sish va pasayish sabablarini aniqlash edi.
motivatsiya va gigiena - Gigiena omillari, shuningdek sog'liq omillari deb ataladi, bu ishning o'zi sodir bo'lgan muhit bilan bog'liq omillardir. (xodimni ishda ushlab turuvchi omillar )
- Motivatsiya qiluvchi omillar, shuningdek motivator deb ham ataladi, faoliyatning o'zi va uning mohiyati bilan bevosita bog'liqdir. Ular ishdan qoniqish darajasining oshishiga hissa qo'shadi va mustaqil ehtiyojlar guruhi sifatida qaraladi, umuman olganda o'sishga bo'lgan ehtiyoj deb atash mumkin. (ishlashga undaydigan omillar (motivatorlar).)
V.Vrumning kutish nazariyasi Kutishlarning motivatsion nazariyasiga ko'ra, motivatsion effekt odamlarning o'z ehtiyojlari bilan emas, balki fikrlash jarayoni bilan ta'minlanadi, bunda shaxs belgilangan maqsadga erishish va kerakli mukofotni olish haqiqatini baholaydi. Kutishlar nazariyasi, shaxs tomonidan qo'yilgan maqsadga erishish haqiqati va unga erishishning maqsadga muvofiqligini anglashiga qaratilgan sa'y-harakatlarning bog'liqligini tasdiqlaydi. Qanday qilib firmalar ishdan qoniqishi va motivatsiyani ta’minlab beradilar? - 1. Rag‘batlantirish va jazo strategiyasi: ya’ni, kishilar mukofot olish uchun ishlaydilar:
- • kim ko‘p va yaxshi ishlasa, unga yaxshi haq to‘lanadi;
- • kim undan ko‘p ishlasa, shunchalik ko‘p haq to‘lanadi;
- • kim sifatsiz ishlasa, u jazolanadi.
- 2. Ish orqali motivlashtirish: xodimga uni qoniqtiradigan ishni bersangiz bas, ijro etish sifati yuqori bo‘ladi.
- 3. Menejerlar bilan doimiy aloqada bo‘lish strategiyasi: bo‘ysunuvchilar bilan birga aqsadni aniqlab olish, unga ijobiy aks aloqaga imkon berish, hattoki u to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri, yohud yanglishgan hollarda ham. Bu motivlashtirish modeli rahbar bilan xodim o‘rtasidagi munosabatni tahlil qilish va unga ustuvorlik berishga asoslanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |