Moskow mining institute publishing house

А = R sln о
ESH-4/45, ESH-8/60, ESh-15/90, ESH-90/100 draglaynlari uchun zaxodka kengligi mos ravishda 23, 29, 42, 47m.
Draglaynni oraliq pog’onada joylashtirish bilan bo’lgan sxema 8-10 м³ cho’mich hajmiga ega uchli draglaynlardan foydalanishda qo’llaniladi, draglaynning harakatlanish o’qi ag’darmaga yaqin joylashganligi sababli balandroq pog’onani bir vaqtda qazib olish uchun qo’llaniladi. Cho’michni siljishini oldini olish uchun yuqori nimpog’onani qazib olishda zaboy qiyalik burchagi 25° dan oshmasligi kerak. Yuqori nimpog’onaning balandligi h_ye < (0.7 ^0.8)H holatni bajarishi kerak. Yuqori qazib olishda draglaynning
unumdorligi pastki qazib olishdan ko’ra 10-15% kam bo’ladi.

3.12.-rasm. Draglayn o’tish kengligini aniqlash sxemasi

Qazib olinadigan pog’ona pastki qismida draglayn kam hollarda o’rnatiladi (asosan turg’un bo’lmagan tog’ jinslarini qazib olishda).
Mamlakatdagi bir cho’michli ekskavatorlarning 15% ini draglaynlar tashkil qiladi. Ular tomonidan 15% ga yaqin kon va er ishlari bajariladi. Karyerlarda ular asosan kon massasini qazib olingan bo’shliqqa tashlash uchun qo’llaniladi.

5. 
   GIDRAVLIK EKSKAVATORLARNING TEXNOLOGIK
   

O’LCHAMLARI
Oxirgi yillarda ochiq kon ishlariga yangi turdagi qazish-yuklash vositasi bo’lmish gidravlik ekskavatorlardan keng foydalanish amaliyoti qo’llanilmoqdi, ularning ishchi organi to’g’ri yoki teskari mexanik kurak hisoblanadi (asosan katta qismni gidroprivodli ishchi uskunali, qaytish platformali, harakat vositali gidravlik ekskavatorlar tashkil qiladi). Mahalliy va tashqi amaliyotda allaqachon 2.5-20 м³ cho’michli, og’irligi 60-500t, qazish kuchi 200-125 kN li gidravlik ekskavatorlar yaratilgan. Ochiq kon ishlari amaliyotiga gidravlik ekskavatorlarni keng kiritish tendenstiyasi ularning tuzulish va ishlash prinsipida mexanik kuraklardan ko’ra kuchli tomonlar mavjudligi bilan asoslanadi. Ulardan asosiylari quyidagilar:

• 
  ishchi organning qo’shimcha ishlash erkinligi (bir vaqtda o’q, englik va cho’miq harakatlanisha), bu qazish traetoriyasini va tog’ jinsini qatlamli qazib olishni (yuqoridan pastga) nazorat qilish imkonini beradi;
  
• 
  1.5-2.5 marta metall tuzilishining nisbiy kamligi (1 м³ cho’mich hajmiga);
  
• 
  qazishning ko’proq ta’siri (cho’michning tishlarida amalga oshiriladi);
  
• 
  bitta mashinada turli tuzulishlarni qo’llash ishkonini beradigan ishchi uskunaning tez o’rnatilishi (echilish), bu qazib olish holatlariga ekskavator xarakteristikalarini mos kelishiga olib keladi.
  

Qaytma gidravlik mexanik kuraklar oddiy to’g’ri mexanik kuraklarga qaraganda quyidagi xususiyatlarga ega:

• 
  ekskavatorning turg’un holatida katta qazish radiusi;
  
• 
  ekskavatorning turg’un holatida va undan yuqori yoki past holatda yuqori va pastki qazish va transport vositalariga yuklash mumkinligi;
  
• 
  pog’ona usti darajasida ekskavatorning o’rnatilishida yaxshi selektiv qazib olish va suv qatlami ostidan qazib olish mumkinligi.
  

Birinchi mahalliy karyer gidravlik ekskavatori EG-12 Uralmashzavod tuzilishidagisi sanoat sinovini 1979-yilda "Kedrovskiy" ko’mir karyerida o’tkazgan. Ishlab chiqish bosqichida shu modelnik jag’li cho’michli EG-12A turi va nisbatan kuchli, cho’mich hajmi 20 м³bo’lgan EG-20 hisoblanadi Yakutiyadagi ko’mir kesimida "Marion" firmasiga qarashli 204-M ekskavatorlari "Superfront" konstruktiv tuzulishlisi xizmat qilyapti. Gidravlik mexanik kuraklarning keng qo’llanilishi ularning xususiyatlari kengligi va tuzilishi mukammalligi bilan bog’liq, va bu xususiyatlar ularning ochiq konlari uchung keng ishlab chiqarilishi kerakligini bildiradi.

5. 
   KO’P CHO’MICHLI EKSKAVATORLARNING TEXNOLOGIK
   

O’LCHAMLARI
Ko’pcho’michli ekskavatorlar ishchi organining tuzilishiga ko’ra zanjirli va rotorli bo’ladi. Zanjirli ko’pcho’michli ekskavatorlarda ishchi organi (rasm. 3.13) cho’michli zanjir hisoblanadi, u ramaga qarab harakat qiladi. Rama bir tomondan sharnirlar bilan korpusga ulangan, ikkinchi tomondan ukosinaga osilgan. Ramaning qiyalik burchagi kanat osilmasi bilan o’zgartiriladi. Zaboy bo’ylab harakatlanishda cho’michlar to’ladi va tog’ jinsini yuqoridagi barabanga tashiydi, u erda tog’ jinsi bunkerga yuklanadi. Bunkerdan tog’ jinsi vagonga yoki yuklash konveyeriga yuklanadi. Cho’mich hajmi 250-4500l ni tashkil qiladi.


3.13-rasm.. Ko’p cho’michli zanjirli ekskavator sxemasi:
1-yo’naltiruvchi rama; 2-cho’mich zanjiri; 3-yuqori baraban; 4-rejalashtiruvchi pog’ona; 5- harakatlanuvchi teskari yuk; 6-o’qni osish uchun kanat; 7-ramani o’qqa osish uchun