Morrining seshanba darslari Muallif: Mich Elbom

Sinfxona 
Ovqatlanish xonasi derazasidan tushayotgan quyosh nurlari parket polni yoritib turardi. Biz 
deyarli  ikki  soatdan  beri  suhbatlashayotgandik.  Telefon  qayta-qayta  jiringladi  va  Morri 
yordamchisi Konnidan goʻshakni koʻtarishini soʻradi. U Morrining qora rangli kichik uchrashuv 
qaydlari  daftarchasiga  qoʻngʻiroq  qiluvchilarning  ismlarini  yozayotgandi.  Doʻstlari. 
Meditatsiya murabbiyl
ari. Muhokama guruhi. Uning suratini jurnalida chiqarmoqchi boʻlgan 
muxbir. Keksa professorimdan xabar olishga oshiqayotgan bitta men emasligim ayon boʻldi: 
“Tungi  xabarlar”dagi  suhbat  uni  mashhur  qilib  yuborgandi.  Biroq  Morrining  bunchalik 
serdoʻstligi meni hayratga soldi, balki bir oz hasad ham qilgandirman. Talabalik yillarimizda 
atrofimda girdikapalak boʻlgan “oshna”larimni esladim. Qani hozir ular? 
–  Bilasanmi,  Mich,  oʻlim  toʻshagiga mixlanganimdan beri  odamlar menga  koʻproq  qiziqish 
bildirib qoldi. 
– Siz har doim qiziqarli inson boʻlgansiz. 
– O, — jilmaydi Morri. — Juda iltifotlisan. 
“Hecham iltifotli emasman”, — xayolimdan oʻtkazdim. 
– Gap shundaki, — davom etdi Morri, — odamlar menga koʻprik sifatida qarashadi. Hozirgi 
ahvolimda  meni  tirik  deb  atash 
qiyin,  lekin  hali  oʻlganim  ham  yoʻq.  Na  u  yoqlik  va  na  bu 
yoqlikman. 
Uni yoʻtal tutdi, soʻng yana yuziga tabassum yugurdi. 
–  Men  buyuk  safarga  otlandim,  odamlar  esa  soʻnggi  yoʻlga  nimalarni  hozirlash  zarurligini 
aytib ketishimni kutishyapti. 
Yana telefon jiringladi. 
– Morri, gaplasha olasizmi, — soʻradi Konni. 
–  Bandman,  eski  qadrdonim  meni  koʻrgani  kelgan,  —  taʼkidladi  u,  —  keyinroq  qoʻngʻiroq 
qilishsin. 
U meni bunchalik iliq kutib olganining sababi menga qorongʻi. Menda uni oʻn olti yil oldin tark 
etgan  i
stiqboli  porloq  talabadan  asar  ham  qolmagan.  “Tungi  xabarlar”  koʻrsatuvi 
boʻlmaganida, Morri men bilan qayta koʻrishmasdan oʻlib ketgan boʻlarmidi. Oʻzimni oqlash 
uchun  zamonamizning  barcha  vakillari  keltirishi  mumkin  boʻlgan  yagona  bahona  bor  edi: 
oʻzimning ham tashvishlarim boshimdan oshib-toshib yotgandi. Juda band edim. 
“Menga nima boʻldi?”, — savol berdim oʻzimga. Morrining baland va boʻgʻiq ovozi meni boylar 
– zolim, koʻylak va boʻyinbogʻ – qamoqxona liboslari, tongda oʻrningdan turgach mototsiklda 

---

 
17 
 
yu
zingni  shamolga  tutib  Parij  koʻchalari  boʻylab  uchish  yoki  Tibetga  yoʻl  olish  erkinligidan 
mosuvo hayot 
– hayot emas, deb yurgan talabalik yillarimga qaytardi. Menga nima boʻldi? 
Saksoninchi  yillar  keldi.  Keyin  toʻqsoninchi  yillar.  Oʻlim  va  xastalik  nimaligini  koʻrdim, 
semirdim,  sochlarim  toʻkila  boshladi.  Sanoqsiz  orzularimni  kattaroq  maoshga  almashdim, 
qizigʻi, nimalardan voz kechayotganimni anglab yetganim ham yoʻq. Yonimda oʻtirgan Morri 
esa,  goʻyoki  men  uzoq  taʼtildan  qaytgandek,  hali  ham  universitet  yillaridagidek  dunyoga 
hayrat bilan boqardi. 
– Qalbingni tortiq qilishga arzirli insonni topdingmi? — soʻradi u. 
– Odamlarga yaxshilik qilyapsanmi? 
– Qalbing xotirjammi? 
– Qoʻlingdan kelganicha insoniylikka intilyapsanmi? 
Yillar  davomida  oʻzimni  aynan  shu  savollar  ustida  chuqur  bosh  qotirgandek  koʻrsatishga 
urinib,  yolgʻon  ketidan  yolgʻon  qalashtirdim.  Menga  nima  boʻldi?  Hech  qachon  pul  uchun 
ishlamayman,  Tinchlik  Korpusiga  qoʻshilaman,  dunyoning  goʻzal  va  ilhombaxsh  yerlarida 
hayot kechiraman de
b oʻzimga vaʼda bergandim-ku. 
Aslida  esa,  mana  oʻn  yildirki,  faqat  bir  joyda  –  Detroytda  ishlayman,  faqat  bitta  bank 
xizmatlaridan  foydalanaman  va  faqat  bitta  sartaroshga  qatnayman.  Yoshim  oʻttiz  yettida; 
kompyuter,  modem  va  mobil  telefonlar  asiriga  aylanganman,  mehnat  samaradorligim 
universitet  davridagidan  koʻra ancha  yuqori.  Men  kabi  kishilarni  nazariga  ham  ilmaydigan 
badavlat sportchilar haqida maqolalar yozaman. Endi yoshim atrofimdagilardan kichik ham 
emas, ortiq kulrang jemferlar kiyib olib, yoqilmagan sigaretni labimga qistirish orqali kattaroq 
koʻrinishga  urinmayman  ham.  Tuxum  salatli  sendvich  tanavvul  qilish  bahonasida  hayot 
mazmuni haqida oxiri yoʻq muhokamalarga kirishmayman. 
Ish koʻpligidan nafas olishga ham vaqtim boʻlmasa-da, negadir hayotdan qoniqmaslik hissi 
meni taʼqib qilaveradi.