Mo‘minov N. N., Bolbekov M. A., Po‘latov I. B., Nurmatov sh. Sh

Baliqni muzlatish texnologiyasi 

Baliqni  sovitilgan  holatda  uzoq  muddat  saqlash  mumkin  emas. 

Mikroorganizmlar,    fermentativ  va  oksidlanuvchi  jarayonlar  baliqda,    boshqa 

mahsulotlarga  nisbatan  biologik  va  kimyoviy  o‘zgarishlarni  tezroq  rivojlantiradi. 

SHuning uchun baliqni uzoq muddat saqlash uchun albatta muzlatish lozim.  

Tashqi  ko‘rinishida  defektlar  (kamchiliklar),    yaralangan  va  buzilgknlik 

alomatlari bo‘lgan baliqlar muzlatilmaydi. 

Muzlatishdan  oldin  baliqlar  nazoratdan  o‘tkaziladi,    sortirovkalanadi,  

yaxshilab  yuviladi.  Ayrim  turdagi  baliqlarni,    ayniqsa  kattalarini  bo‘laklaydilar. 

---

59 

 

Osyotr,    treska  va  boshqa  ayrim  turdagi  baliqlarni  ichki  organlaridan  ajratib  keyin 

muzlatiladi,    lasoslarni  ichki  organlarini  ajratib  hamda  ajratmasdan,    nelma  va 

stereyad ichki organlari olinmagan holda muzlatiladi. 

Baliqlarni  havoda,    tuzli  eritmada,    muz  va  muzli  eritma  aralashmasida 

muzlatiladi.  Lekin,    ko‘pincha  baliqlarni  sovuq  havo  yordamida  muzlatiladi.  CHet 

davlatlarda  ko‘p  hollarda  baliqlarni  ko‘p  plitali  tez  muzlatgich  apparatlarda 

muzlatadilar. 

Baliqlarni  havoda  muzlatishda  kamerali  muzlatgichlarda  yoki  tezlatgich 

apparatlardan foydalaniladi.  

Kamerali  muzlatgichlarda  kattaligi  o‘rtacha  yoki  katta  baliqlarni  ustma-ust 

joylashtirib  yoki  osiltirilgan  holatda  muzlatiladi.  Baliqlarni  stellajlar  polkalarida 

joylashtiradilar,    katta  baliqlarni  pol  ustiga  qo‘yilgan  taxtali  reshyotka  yoki 

reykalarda joylashtiriladi. 

Stellajlar,    reshyotkalar  va  reykalar  ustiga  baliqlarni  joylashtirmasdan  avval 

sinklangan  po‘lat  listlar  qo‘yiladi.  Baliqlarni  shuningdek  formalarga  bo‘shmoqlarsiz 

zich joylashtirib,  stellajlarda muzlailadilar. 

Baliqlarni muzlatish jarayonida muzlatgich kameralari haroratini iloji boricha 

past holatda saqlash lozim.  Har qanday holatda harorat -23

0

S dan yuqori bo‘lmasligi 

kerak. Juda yog‘li baliqlarni – 40

0

S da muzlatish tavsiya etiladi. Agar texnik sharoit 

mavjud  bo‘lsa  –  50 

0

S  da  muzlatish  kerak.  Havo  harorati  –  23

0

S  va  havo 

almashinishini tezlashtirganda  formalarga joylashtirilgan kichik baliqlar uchun 6 – 9 

soat,  vazni 3 kg.gacha bo‘lgan baliqlarga 8-12 soat,  vazni 3 kg.dan ko‘p bo‘lsa 12-

24 va katta osyotr va lasos baliqlari uchun 24-32 soatni tashqil etadi. 

Baliqlarni  tez  muzlatgich  apparatlarda  havo  harorati  –  25

0

S  bo‘lganda 

muzlatish davomiyligi bir qator qilib  terilgan  o‘rta  kattalikdagi  baliqlar uchun  3.5-5 

soatgacha,    katta  baliqlarga  5-6  soat,    qalinligi  40-70  mm.  bloklarda  joylashtirilgan 

kichkina baliqlar 2-4 soat va qalinligi 70-100 mm.li bloklarda 4-6 soatni tashqil etadi. 

Harorat  katta  baliqlar  tanasi  ichida  va  bloklar  ichida  –  15

0

S  bo‘lganda 

muzlatish  tugallangan  hisoblanadi  va  baliqlarni  muzlatgichlardan  olib  taralarga 

upakovka qilib saqlash kameralariga yuboriladi. 

Osyotr  turidagi  qimmatbaho  hisoblangan  baliqlarning  namligi  uchib  qurib  

qolmasligi  va  yog‘i  oksidlanmasligi  uchun  muzlatishdan  keyin  baliq  tanasini  yupqa 

muzli  qobiq  bilan  glazirovka  qiladilar.  Buning  uchun  baliqni  harorati    -  12;-16

0

S 

bo‘lgan  maxsus  glazirovka  qalinligidagi  kameralarga  o‘tkaziladi.  Bu  erda  uni  bir 

necha  sekund  davomida  toza  sovuq  suvga  botirib  olinadi.  Suvdan  chiqarib,    baliqni 

baliq tanasidagi muzli qobiq qurishi uchun yarim daqiqaga sovuq havoda saqlaydilar. 

Keyin  yana  suvga  botiradilar  va  havoda  quritadilar  bu  jarayon  baliq  tanasida  muzli 

qobiq 3-4 mm. qalinlikda bo‘lguncha 3-4 marta takrorlanadi. 

Sintetik  plyonkadan  qilingan  paketlarga  upakovka  (joylashtirilgan)  qilingan 

baliqlar,  ularning qurishi va yog‘ini oksidlanishidan yaxshi saqlaydi. 

Ichki  organlaridan,    tangachalaridan,    suhgichlaridan,    suyagidan  ajratilgan 

baliqlarni to‘g‘ri burchakli plitka yoki blok shaklida muzlatish ham keng qo‘llaniladi.  

Plitkasimon  felelarni  0.5  kg.  va  bloklarni  5  kg.  vaznda  pergament  qog‘ozi 

selafan va boshqa upakovkalar bilan o‘raydilar.  

---

60 

 

Fileni  – 18

0

S  dan  yuqori  bo‘lmagan  haroratda  muzlatiladi.  Lekin,    feleni  tez 

mulatgichlarda muzlatish maqsadga muvofiq bo‘ladi. CHunki,  muzlatish jarayoni tez 

o‘tkazilishi lozim.  

Muzlatilgan  filelarning  taxtali  yashiklarga,    qobiqli  karton  karobkalarda 

joylashtirib saqlash kameralariga jo‘natiladi.