Sovitish muhitlari.
Mahsulotlarni sovitishda turli xil muhitlardan foydalaniladi. Masalan: asosan
havoda, Sovuq suvda yoki tuzli eritmada, muzda yoki korda. Eng ko‘p
ko‘llaniladigan sovutuvchi agent havodir. Havo bilan sovitish boshqa
sovutuvchilardagiga Karaganda sekin boradi, uning xidining yo‘qligi va ta’sirining
kamligi uchun ko‘p qo‘llaniladi. Havodan foydalanilganda havoning namligi kam
bo‘lsa, mahsulot tarkibidagi suvning buglanishi xisobiga mahsulot massasining
yukolishiga olib keladi. Havo fakat yoglarni oksidlantirishi mumkin, kolgan
mahsulotga esa kimiyaviy ta’sir kilmaydi. Havo bilan sovitish usulini, havoning
xarakat tezligini oshirish yo‘li bilan intensivlashtiramiz. Havodan go‘sht va go‘sht
mahsulotlari, parranda, tuxum, yog, sut mahsulotlari, meva-sabzavot, konditer
mahsulotlari, kulinar maxslotlarini sovitish va saqlashda keng foydalaniladi.
Tuzli eritmadan foydalanganimizda mahsulotni eritma ichiga tushiramiz yoki
mahsulot ustidan eritmani kuyamiz. (sepamiz). Bu sovitishni ikki xil usuli bo‘lib:
1.
Kontaksiz
2. Kontaktli.
Mahsulot yuzasda suv utkazmaydigan havo hosil qilinib, undan keyin
sovutilsa buni biz kontaksiz sovitish va aksi ya’ni suv utkazmaydigan havo hosil
bo‘lmasa kontaktli sovitish deyiladi. Bu usuldan foydalanish chegaralangan. Oxigi
vaqtlarda parranda tushlarini sovitish va saqlashda muzdan foydalanilmokda. Muzdan
foydalanish baliq va ba’zi bir mevalarni, sabzavotlarni va kukatlarni sovitishda va
saqlashda ham ishlatiladi.
Mahsulotlarni sovitish jarayonida, sovitish kaysi usulda olib borilayotganini,
mahsulotlar tarkibidan issiqlikni yutuvchi muhit va muhitning ishlatilishi, hamda
sovu-tilishiga bog‘liq.
20
YUqorida aytib o‘tilganlarni xisobga olgan holda oziq-ovqat va Qishloq
xo‘jalik mahsulotlarini sovitishni qo‘yidagicha klassifikasiyalash mumkin:
1.
Havo muhitida sovitish:
a) muhit (havo) kattik jismlar bilan sovitiladi (masalan: batareyalar, quruq
havo sovitgichlari, muz)
b) muhit (havo) suyuqliklar bilan sovitiladi (masalan: nam holdagi havo
soitgichlari).
v) muhit (havo) eriyotgan muz bilan sovitiladi.
2. Suyuk muhitda sovitish. (suvda yoki tuzli eritmada (rassolda)):
a) suyuqlikka botirish yuli, bunda kontaktli va kontaktsiz;
b) mahsulot ustidan suyuqlikni qo‘yish usuli, bunda ham kontaktli va
kontaktsiz.
3. Muzni erishi bilan sovitish:
a) kontaktli;
b) kontaktsiz.
Do'stlaringiz bilan baham: |