Molyekular fizika asosalri bo’yicha tayyorlangan taqdimoti

6.Moddiy gazning molekulasi molekulyar kinetik nazariyasiga asosan ilgarilanma va aylanma harakatda bo‘ladi. Molekula va atomlarning massasi hamda tezligi natijasi sifatida mikrojismlar ilgarilanma kinetik energiya va aylanma kinetik energiyaga ega. Demak, ideal gazlarda ichki energiya quyidagilardan tashkil topadi: a) molekula ilgarilanma harakatining kinetik energiyasi; b) molekula aylanma harakatining kinetik energiyasi; d) atomlar aylanma harakatining kinetik energiyasi; e) molekula ichidagi atomlar tebranma harakatining kinetik energiyasi. Real (mavjud) gazlarda esa yuqoridagidan tashqari molekulalaming o‘zaro ta’siri natijasida sodir bo'ladigan potensial energiya ham hisobga olinadi. Yuqorida sanab o'tilgan energiyalaming yig'indisi gazning ichki energiyasi deyiladi va 1 kg gaz uchun «и» bilan, ixtiyoriy miqdordagi gaz uchun esa « U» orqali ifodalanadi, ya’ni: и = uk + ия yoki U =Uk +UK. (2.1) Gaz holatining ko'rsatkichlari р , 9 \ г . Т o'zaro issiqlik tenglamasi orqali bog'langanligi uchun ichki energiyani ixtiyoriy ikkita ko'rsatkichlaming funksiyasi sifatida ko'rsatish mumkin, ya’ni: u = f ( T , 3 ) \ и = f { p , T ) \ u = f ( p , S ) . Ichki energiya gaz holatini ifodalovchi kattalikdir, chunki uning miqdori gaz holatining ko'rsatkichlariga bog'liq. Ideal gazlarda molekulalar orasidagi o'zaro tortishish kuchi bo'lmaganligi uchun hajm va bosimning o'zgarishi ichki energiya miqdoriga ta’sir qilmaydi. Shuning uchun ideal gazlarda, и = /(7 ), ya’ni ichki energiya — faqat haroratning funksiyasi. Termodinamika jarayonlarini o'rganishda ham, hisoblashlarda ham, ko'pincha ichki energiyaning mutlaq qiymati emas, uning o'zgarish miqdori zarur bo'ladi. Ma’lumki, ichki energiyaning eng ko'p o'zgarishi 9=const bo'lgan jarayonda sodir bo'ladi, chunki bun la hajm o'zgarmaganligi uchun tashqi ish bajarilmaydi va berilgan issiqlik miqdori faqat gazning ichki energiyasini orttirishga olib keiadi. 1 kg gazga berilgan issiqlik miqdori g = cv (T -T ), lekin shu bilan birga: 2 .3 . Gazning ichki en ergiyasi q = u7 - ur ( 2 .2 ) Дм = Kj — щ = Cy(T2 - 7j) yoki Ли = c„(72 — 7j).. (2.3) Gaz holatining cheksiz kichik o'zgarishi uchun esa: U holda ichki energiyaning o'zgarishi: Ideal gazlarda ichki energiyaning o'zgarishi Ли jarayonning borish xarakteri (yo‘li)ga bogMiq bo'lmay, u faqat gazning oxirgi va boshlang'ich holatlarining haroratlariga bog'liq, xolos