Mo’ljallangan. Mazkur o’quv-usuliy qo’llanmada fanning o’qitish maqsad va vazifalari, talablar bayon etilgan. Shuningdek, unda ta’lim oluvchilarning mustaqil bilim egallashi va uni o’zlashtirishiga e’tibor qaratilgan

Val'ter Skott
(1771 -1832). Bu yozuvchi haqqoniy mumtoz tarixiy 
roman asoschisi deb tan olingan. U birinchi bo`lib quruq tarix bayoniga tirik 
insonlarni (aksariyat o`zining to`qima personajlarini) kiritdi va shu narsa 
uning ijodini jamiyatning barcha qatlamlari uchun qiziqarli bo`lgan asarlar 
yozilishiga asos bo`ldi. Edenburglik advokat, xalq balladalarini yig’uvchisi, 
kolleksioner hamda gotik uslubida qurilgan hashamatli qasr egasi ser Val'ter 
Skottga 26 roman, bir qancha she`riy to`plamlar, to`rtta p'esa, cheksiz 
tarjimalar, adabiy qayta ishlangan tarjimalar, jurnal maqolalari, retsenziya 
fel'etonlar, yorqin tarixiy tadqiqotlar tegishlidir. Hozirda Skottning asarlari 
o`smirlar adabiyoti xazinasi sanalsa, o`z vaqtida uning asarlarini Bayron va 
Gyote, Geyne va Stendallar o`qigan. Pushkin uni "shotland sehrgari" deb 
atagan bo`lsa, Bal'zak uni o`z ustozi deb bilgan. Val'ter Skott Shotlandiyaning
Edenburg shahrida mashhur va taniqli shotland shajarasiga mansub 
huquqshunos oilasida tug’ildi. U o`zining ham ota, ham ona tomonidan 
mashhur sulolardan ekanligi bilan faxrlangan. 1772 yilning fevralida Skott 
bolalar falaji bilan kasal bo`lib, bir o`ng oyog’i harakatlanmay qoladi. Davolash 
uchun qilingan urinishlarning bari samarasiz bo`lib, u bir umrga cho`loq 
bo`lib qoladi. Skottning o`zi, aynan shu kasallikni boshqa bolalar bilan birga 
o`ynab, harakat qila olmasligini - yoshligidan "sehrli va qo`rqinchli" asarlar 

---

25 
mutoolasi bilan mashg’ul bo`lishiga sabab, deb ko`rsatadi. Kasalligi sabab u 
yoshligini shahar tashqarisidagi buvasining uyida o`tkazadi. Bu davrlar uning 
yodida bir umrga qolgan. Djanet xola unga tarixiy qahramonlik haqidagi va 
sehrli balladalarni o`qib berar, Skott esa uni darhol yodlab olardi. Skott 1814 
yilda asosan dunyoviy shon-shuhrat keltirgan romanlar yozdi. Uning 
romanlari orqali bizga Angliya va Shotlandiya tarixi butun borlig’icha 
gavdalnadi. Skott ijodida romantizmdan realizmga o`tish kuzatiladi. Birinchi 
bo`lib uning asarlarida davlat boshqaruvi, jamiyat hayotiga qirollar, podsholar 
ko`zi bilan emas, balki badiiy qahramonlar nigohi bilan razm solinadi. Jahon 
adabiyoti tarixiga Val'ter Skott tarixiy roman asoschisi sifatida hamda shu 
janrning eng zo`r ustasi sifatida kirib kelgan.