Mo’ljallangan. Mazkur o’quv-usuliy qo’llanmada fanning o’qitish maqsad va vazifalari, talablar bayon etilgan. Shuningdek, unda ta’lim oluvchilarning mustaqil bilim egallashi va uni o’zlashtirishiga e’tibor qaratilgan

Antuan de Sent-Ekzyuperi
(1900 -1944). Mashhur yozuvchi, roman va 
esselar muallifi Antuan de Sent-Ekzyuperi bolalar adabiyotiga "Kichkina 
shahzoda" ertakona povesti bilan kirib keldi. Yozuvchi 1927 yilda "Janubiy 
pochtachi" romani bilan debyut (ilk asar, birinchi urinish) qilgan edi, ammo 
faqatgina 1939 yildagina Antuan de Sent-Ekzyuperiga uning "Tungi parvoz" 
asari shuhrat keltirdi. Muallif o`z shaxsiy tajribasidan ma`lum bo`lgan birinchi 
parvozlar hamda samolyotlar haqida yozgan edi. 1939 yili yozuvchini 
"Insonlar sayyorasi" kitobi uchun Fransuz akademiyasi "Romanning Katta 

---

35 
premiyasi" degan unvon bilan taqdirladi. Ikkinchi jahon urushi yillarida 
Antuan de Sent-Ekzyuperi Harbiy uchuvchi bo`lib xizmat qildi va 1942 yili 
uning "H’arbiy uchuvchi" deb nomlangan kitobi bosmadan chiqdi. Uning 
"Tsitadel'" nomli asari tugallanmay qoldi; kunlarning birida Sent-Ekzyuperi 
jangovor topshiriqdan qaytib kelmadi. U qahramonona shaxs edi va bu narsa 
uning asarlaridan ham ufurib turardi. Fransuz yozuvchisining romanlari, 
ocherklari va esselari lirizm va chuqur falsafiy mazmun bilan yo`g’rilgan. "Yer 
bizlarga o`z-o`zimizni tushunimizga kitobdan ham ko`proq, yordam beradi. 
Ammo bizga Yer qarshilik ko`rsatadi. Inson o`zini, to`siqlarni yengib o`tishdagi 
kurashlarda anglaydi",- deb yozadi Antuan de Sent-Ekzyuperi o`zining 
"Insonlar sayyorasi" asarida. Ammo bu kurash uchun unga asbob-uskunalar 
kerak bo`ladi. Randa kerakmi yoki omoch. Samolyot ham shunday: havo 
yo`llarini ochuvchi uskuna, insonni abadiy savollarga undaydi". Uning 
asarlarining umumiy g’oyasi - bu yer yuzidagi eng asosiy narsa, inson bilan 
insonning bog’liqligidir. U birinchi parvozi taassurotlarida tepadan turib 
ko`rganlari, u yer bu yerda miltirab turgan kichik-kichik nurchalar – yorug’lik, 
har bir inson: shoir, yozuvchi, usta, ishchi uchun kerak bo`lgan yaqinlarning 
iliqligi, oila tafti, oila o`chog’i. Agar har bir yorug’likka kerakli vaqtda kerakli 
chaqiriq berilib, butun yer yuzidagi barcha yorug’liklarning birlashishi, katta 
yorug’likka aylanishi yozuvchi hamda uchuvchining ushalmas orzularidan 
biri edi. "Kichik shahzoda" 1943 yilda yozilgan va unga muallif tomonidan 
illyustartsiyalar (rasmlar) ishlangan. Yozuvchining o`zi olti yasharligida 
kattalarga tushunarsiz bo`lgan rasmlar chizishini eslaydi. Shuning uchun ham 
unga biror kishi bilan dildan suhbatlashishga imkon bo`lmagan. Povestidagi 
voqealar Sent-Ekzyuperining hayotida real sodir bo`lgan. Saxara cho`llarida 
qanday qilib samolyotini qo`ndirishga majbur bo`lganini so`zlay 
boshlaganidan, ertakona tus oladi. Tongda uchuvchini uyg’otgan Kichik 
shahzoda bilan tezda til topishib ketadi. Bolakay uchuvchiga o`zi uchib kelgan 
sayyora, u erdagi g’aroyib gulni meribonlik bilan parvarish qilishi haqida 
darrov so`zlab beradi. Uning sayyorasi - ertalablari o`zining nonushtasini 
uning vulqonlarida isitib oladigan, kichkinagina, shinamgina uychaga 
o`xshashi haqida so`zlab beradi. Kichik shahzoda mehmon bo`lgan, qo`shni 
sayyoralarda istiqomat qiluvchilarni va ularning hayotlarini tasvirlaydi va bu 
tasvirlar o`ziga xos pand-nasihat va o`gitlardan iborat: qanaqa g’alati xalq 
ekan bu kattalar , deb bola ularni zo`rg’a tushunadi. Bir qancha sang’ib 
yurishlardan so`ng Kichik shahzoda o`z yo`lida Tulkini uchratadi. Bu 
uchrashuv povest' ichida kichik novellani hosil qilgan. Kichik shahzoda, 
mening tulkim "yuz ming tulkilar ichida boshqa tulkilardan hech farq 

---

36 
qilmasdi", ammo men u bilan do`stlashib qoldim, u endi butun dunyoda 
"yakkayu- yagona" deydi. Kichik shahzoda "Faqatgina bolalar nima 
izlayotganlarini bilishadi, - deydi u, - agar u latta qo`g’irchog’ini kuni bilan 
uynab o`tirsa, u unga eng kerakli va qadrdon narsaga aylanib qoladi, agar 
bolani qo`lidan qo`g’irchoqni tortib olishsa, ular yig’laydilar..." Muloqotga, 
hamdardlikka, mehrga, himoyaga ehtiyojmandlik bolalarga xos xususiyat, 
faqatgina bolalar o`zlarining soddadilliklari va sof yuraklari bilan ko`pincha 
kattalar yodidan chiqarib qo`yadigan bu xususiyatlarni ularning yodlariga 
solib turishadi. Kichik shahzoda va yo`qotilgan samolyotni uchuvchisi bilan 
sahrodan topishadi - bu esa yo`qotilgan haqiqatni topilganiga ishora edi: 
"Yurak bilan izlash kerak" degan xitob yangraydi unda.