Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

Bunday  muhim  uslublariga 

quyidagilar kiritiladi:  

●

  teng  ulushlarda,  amortizatsiya  normalaridan  kelib  chiqqan  holda 

eskirish hisoblash; 

●

 qoldiq usulda eskirish hisoblash; 

●

 ishlab chiqarish hajmiga muvofiq eskirish hisoblash; 

●

 kumulyativ usulda eskirish hisoblash va hokazo. 

Asosiy  vositalar  ishlab  chiqarish  jarayonida  ishlatilishi  tufayli 

jismoniy va ma’naviy eskirib boradi. 

Eskirish

 – asosiy vositalar (bino, inshoot, uskunalar va hokazo) fi-

zik xususiyatlarini yo‘qotishi, shuningdek, texnik-iqtisodiy xossalari va 

buning  oqibatida  ular  qiymatini  yo‘qotish  ko‘rsatkichidir.  Eskirish 

qiymatini  mahsulot  tannarxiga  o‘tkazish  orqali  korxona  mablag‘larni 

yangi  uskunalarni  xarid  qilishga  jamlash  va  shu  tariqa  korxonaning 

asosiy  vositalar  bilan  jihozlanish  darajasini  tiklash  imkoniyatiga  ega 

bo‘ladi.  

Asosiy vositalarning qiymatini amortizatsiyani hisoblab yozish yo‘li 

---

 

452

bilan  hisobdan  chiqarishning  turli  xil  usullari  mavjud  bo‘lib,  ulardan 

asosiylari quyidagilardir: 

1) qiymatni bir maromda (to‘g‘ri chiziqli) hisobdan chiqarish usuli; 

2)  eskirishni bajarilgan  ishlar  (ishlab  chiqarish)  hajmiga  mutanosib 

ravishda hisoblab yozish usuli; 

3) tezlashtirilgan hisobdan chiqarishning ikki usuli: 

a)  qiymatning  yillar  yig‘indisi  bo‘yicha  hisobdan  chiqarish  usuli 

(sonlar summasi usuli) yoki kumulyativ usul; 

b) kamayib boruvchi qoldiq usuli.  

Quyidagi misollar orqali yuqoridagi usullarni ko‘rib chiqamiz. 

Asosiy vositalarning boshlang‘ich qiymati – 1.000.000 so‘m. 

Asosiy vositalarni tugatish qiymati – 100.000 so‘m. 

Asosiy vositalarning xizmat muddati – 5 yil. 

Ushbu  holatda  har  yilgi  amortizatsiya  amortizatsiyalanadigan  qiy-

matning 20 %ini yoki to‘g‘ri chiziqli hisobdan chiqarish usuliga muvo-

fiq 180.000 so‘mni tashkil qiladi (1.000.000-100.000):5=180.000 so‘m.