Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

Asosiy vositalar bilan ta’minlanganlik va qurollanganlik tahlili 

 

Ko‘rsatkichlar 

O‘tgan yil 

Hisobot yili 

Farqi (+, –) 

Asosiy vositalarning o‘rtacha yillik qiymati, 

ming so‘mda 

162387 

173161 

+10774 

Sanoat ishlab chiqarish xodimlari soni, kishi 

838 

814 

-24 

Bir xodimga to‘g‘ri keladigan asosiy 

vositalarning o‘rtacha yillik qiymati, so‘m 

193779 

212728 

 

+18949 

 

 

Asosiy  vositalar  bilan  qurollanganlik  ko‘rsatkichlari  sifatida  bitta 

ishchiga  to‘g‘ri  keladigan  mehnat  vositalari,  bir  ish  o‘rniga  to‘g‘ri 

keladigan  asosiy  vositalar  bilan  qurollanganlik  darajasi  aniqlanadi. 

Asosiy  vositalar  bilan  qurollanganlik  darajasi  ularning  samaradorlik 

ko‘rsatkichlarini o‘rganish asosida to‘ldiriladi. Ya’ni korxona faoliyatiga 

faqat miqdor ko‘rsatkichlar orqaligina emas, balki sifat ko‘rsatkichlarini 

ham o‘rganish asosida baho beriladi. 

Ma’lumotlardan  ko‘rinadiki,  biz  tahlil  qilayotgan  xo‘jalik  subyek-

tida  sanoat  ishlab  chiqarish  xodimlarining  asosiy  vositalar  bilan 

qurollanish  darajasi  o‘tgan  yilga  nisbatan  18949  so‘mga  o‘sgan.  Bu 

o‘sish  ikkita  omil  hisobiga  to‘g‘ri  kelgan.  Birinchi  omil  bu  ishchilar 

sonining o‘zgarishi hisobiga bo‘lib {(173161/838)-(162387/838)} 12857 

so‘mni,  hamda  ikkinchi  omil  asosiy  vositalarning  o‘rtacha  yillik 

qiymatining  o‘zgarishi  hisobiga  {(173161/814)-(173161/838)}  6092 

so‘mni  tashkil  etgan.  Bundan  ko‘rinadiki,  korxonada  xodimlarning 

asosiy  vositalar  bilan  qurollanish  darajasi  o‘tgan  yilga  nisbatan  18949 

so‘mga  ortgan.  Bunday  natijalarni  ijobiy  holat  sifatida  baholash  maq-

sadga muvofiqdir. 

Yil  davomida  asosiy  vositalar  tarkibida  o‘zgarishlar  ro‘y  beradi. 

Sotib olingan va qurib bitkazilgan obyektlarni ishga tushirish, moderni-

zatsiya va rekonstruksiya qilish tufayli asosiy vositalar safi kengayadi. 

Jismoniy va ma’naviy eskirish tufayli ularni bir qismi safdan chiqa-

riladi. 

Asosiy  vositalarning  atmosfera  sharoitlari  ta’sirida  va  ulardan 

---

 

460

foydalanish  jarayonida  uning  moddiy  tuzilishida  ichki  o‘zgarishlar 

(zanglash,  chirish  )  sodir  bo‘lganda  boshlang‘ich  holatining  yo‘qolishi 

tufayli jismoniy eskirish ro‘y beradi.  

Jismoniy  eskirish  asosiy  vositalardan  foydalanish  jarayonida, 

ulardan foydalanilmayotgan hollarda ham sodir bo‘ladi. 

Asosiy  vositalarning  ma’naviy  eskirishi,  ularning  texnik  tavsifi 

hamda iqtisodiy samaradorligining davr talabidan orqada qolishi tufayli 

ro‘y beradi.  

Ma’naviy eskirish ikki xil bo‘ladi:  

–  asosiy  vositalarni  qayta  ishlab  chiqarishning  arzonroqqa  tushishi 

natijasida ular qiymatining kamayishi; 

–  yangi,  ilg‘or  asosiy  vositalarni  joriy  qilish  va  ularning  texnik 

jihatdan  orqada  qolishi  natijasida  qiymatining  pasayib  ketishi 

hisoblanadi. 

Asosiy  vositalar  harakatining  tahlili  quyidagi  ko‘rsatkichlarni 

aniqlashdan boshlanadi. Asosiy vositalarni: 

– ishga tushirish koeffitsiyenti; 

– yangilanish koeffitsiyenti; 

– chiqib ketish koeffitsiyenti; 

– tugatish koeffitsiyenti; 

– mashina va jihozlar parkini kengaytirish koeffitsiyenti. 

Asosiy vositalar harakati bilan bog‘liq ko‘rsatkichlarni hisoblash va 

ularni tahlil etish uchun quyidagi ma’lumotlardan foydalanamiz. 

 

115-jadval