Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

Likvidlik deganda,

 avvalo, mablag‘larning joylanishi, ularning pul-

ga  aylanish  darajasi,  yaqin  va  uzoq  davriylikdagi  to‘lov  majburiyat-

larining oqlanishi, joriy aktivlar va passivlarning o‘zaro farqlanishidagi 

zaruriy shartlarning saqlanishiga aytiladi. 

Iqtisodchi  olim  E.Akramovning  fikricha, 

balans  likvidligi  bu  – 

balansning  aktiv  tomonidagi  bir  davrga  borib  naqd  pulga  aylanadigan 

mablag‘lar  bilan  shu  davrda  qaytariladigan  majburiyatlarni  solishtirish 

demakdir. 

---

 

345

Pulga aylanish tezligiga qarab, korxona aktivlari quyidagi guruh-

larga ajratiladi: 

1. Doimiy harakatdagi aktivlar. 

2. Tez sotiluvchi aktivlar.  

3. Sekin sotiluvchi aktivlar. 

4. Qiyin sotiluvchi aktivlar. 

Doimiy  harakatdagi  aktivlar  guruhiga  balansdagi  barcha  pul 

mablag‘lari  va  qisqa  muddatli  moliyaviy  qo‘yilmalar,  ya’ni  qimmatli 

qog‘ozlari  kiradi.  Bunday  aktivlar  doimo  qarz  majburiyatlarini  to‘lash 

uchun tayyor turgan mablag‘ hisoblanadi, bu pul mablag‘i ko‘p bo‘lgan 

korxonalar bilan iqtisodiy aloqalarni, o‘zaro hisob-kitoblarni kelishilgan 

muddatlarda bajarish imkonini beradi. 

Tez  sotiluvchi  mulklarga  balansning  II  bo‘lim  aktividagi  debitor 

qarzlarni ko‘rsatish mumkin. Bu mablag‘lar ham zurur bo‘lgan hollarda 

to‘lov  vositasi  bo‘lib  xizmat  qiladi.  Sekin  sotiluvchi  aktivlarga  balans-

ning  «Tovar-moddiy  zaxiralari»  jami  tushunilib,  naqd  pul  mablag‘lari 

yetishmagan  hollarda  to‘lov  majburiyatlarni  qoplashga  sarflanishi 

mumkin.  Qiyin  sotiluvchi  guruhlarga  esa  «Asosiy  vositalar  va  boshqa 

oborotdan  tashqari  aktivlar»  kiradi.  Bu  mulk  turli  ishlab  chiqarishda 

uzoq muddat qatnashib, o‘z qiymatini asta-sekin yaratilayotgan mahsu-

lotlarga o‘tkazib beradi. Shuning uchun ham asosiy vositalarning pulga 

aylanib,  to‘lov  vositasi  va  majburiyatlarni  uzishga  manba  bo‘lishi  ko‘p 

vaqtni talab etadi.  

Korxona  aktivlari,  albatta,  o‘z  va  qarz  kapitali  hisobiga  manbalan-

ganligi bois, uning passiv tomoni ham to‘lov majburiyatlarining muddati 

va  shartidan  kelib  chiqqan  holda  tarkibiy  o‘rganishni  talab  etadi. 

Shu