Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

Raqobat ikki turga bo‘linadi: 

1.

 

Sof raqobat. 

2.

 

G‘irrom raqobat. 

Sof  raqobat  bozor  talablariga  ko‘ra  vijdonan  kurashishni  bersa, 

g‘irrom raqobat uning aksini ta’minlaydi. 

Jahon  bozori  tajribasidan  raqobatning  quyidagi  shart-sharoitlari 

mavjud: 

·

 

Kuchlar  teng  va  strategiyalar  o‘xshash  bo‘lsa,  bozorda 

muvozanat uzoq saqlanmaydi, ular orasida kelishmovchilik susaymaydi. 

·

 

Siz raqibingizni hamma narsadan xabardor deb biling. 

·

 

Raqibingizning g‘ashini keltiruvchi harakat qilmang. 

·

 

Sizning harakatingiz imkoningiz darajasida ekaniga raqibingizni 

ishontiring. 

Bozorda korxonaning tutgan ulushiga qarab raqobat ko‘rsatkichlari 

aniqlanadi: 

---

 

133

a) ilg‘or - 40 foiz; 

b) ilg‘orga da’vogar - 30 foiz; 

d) davomchilari - 20 foiz; 

e) bozorda uncha omadi kelmagan - 10 foiz 

Ushbu  ko‘rsatkichlarga  asoslangan  holda  ham  ularning  raqobat 

darajasini aniqlashimiz va baho berishimiz mumkin. 

Hozirgi  zamonaviy  sharoitda  boshqarishda  iqtisodiy  uslubni  birin-

chi o‘ringa qo‘yilishi xo‘jalik hisobidagi korxona va uning sex, uchast-

kalarini  asosiy  prinsipi  bo‘lib,  bunda  moliyaviy  va  boshqaruv  tahlili 

muhim  ahamiyatga  egadir,  faqat  moliyaviy  va  boshqaruv  tahlili  tufayli 

jamoa faoliyatining iqtisodiy natijalari obyektiv baholanib korxonani har 

bir  bo‘limi,  har  bir  ishchini  umumiy  natijadagi  ulushi  aniqlanadi. 

Moliyaviy  va  boshqaruv  tahlilisiz  xo‘jalik  mexanizmini  to‘g‘rilash  va 

uni  takomillashtirishni  amalga  oshirib  bo‘lmaydi.  Moliyaviy  va 

boshqaruv tahlili ishlab chiqarish imkoniyatlarini aniqlab qolmay, balki 

moddiy  resurslardan  oqilona  tejamkorlik  bilan  foydalanishni  rag‘bat-

lantiradi, shu bilan birga ishlovchilarni tejamkorlik ruxida tarbiyalaydi. 

Raqobatchilarning imkoniyatlarini muntazam o‘rganib turish sotish 

uchun mo‘ljallangan mahsulotlarni o‘z vaqtida xaridorlarga yetkazish va 

firma  schotiga  pul  kelib  tushish  rejasini  muvaffaqiyatli  bajarishning 

garovidir,  faqat  raqobatchilarni  bozorga  o‘xshash  tovarlar  yetkazib 

berish imkoniyatini bilibgina qolmay, shuningdek, ularga nisbatan sifatli 

va  arzonroq  tovarlar  taklif  qilish  choralarini  ko‘rish  yuqori  foyda 

olishning  yana  bitta  omilidir.  Raqobatchilarni  imkoniyatlarini 

o‘rganishda  qator  davrlar  mobaynida  ixtisoslik  tovarlarini  sotilish 

holatini  kuzatish  va  ma’lumotlarni  tahlil  etish  lozimdir.  Bunday  tahlil 

quyidagi tartibda bajariladi (25-jadval).  

Uch  yillik  kuzatishlar  shuni  ko‘rsatadiki,  firmaning  «A»  mahsu-

lotiga  bo‘lgan  talabga  nisbatan  160  dona  ko‘p  tovar  iste’molchilarga 

taklif  qilinmoqda.  Shuningdek,  «V»    mahsulot  bo‘yicha  5  kg  va  «D» 

mahsuloti  bo‘yicha  3000  kg  talabga  nisbatan  ortiqcha  tovarlar  bozorga 

chiqarilgan.  Demak,  bu  mahsulotlarni  to‘liq  sotilishi  uchun 

raqobatchilarga nisbatan sifatli va xaridorgir  tovarlar bo‘lishiga e’tibor 

qaratilishi  lozim,  lekin  «B»  va  «G»  mahsulotlarni  ishlab  chiqarishni 

ko‘paytirish  imkoniyatlari  borligini  tadqiqotlar  ko‘rsatib  turibdi.  Firma 

ixtiyorida bozordagi talabni e’tiborga olib turib ayrim turdagi tovarlarni 

ko‘proq  taklif  qilishga  ixtisoslashish  imkoniyatlari  ham  bor.  Demak, 

firmani  bozordagi strategiya  va  taktikasi  turli  variantlarda  bo‘lishi  ham 

mumkin ekan.  

---

 

134

25-jadval