|
5-jadval
Asosiy (operatsion) faoliyatning daromadlarini hisobga oluvchi schyotlar
(9000)ning bog’lanishi
35
№
Xo’jalik muomalalarining mazmuni
Schyotlarning bog’lanishi
Debet
Kredet
1
Junatilgan mahsulotlar, tovarlar, bajarilgan ishlar va ko’rsatilgan
xizmatlar uchun haridorlarga taqdim etilgan hisob-kitob
xujjatlaridagi so’mmaga
4010, 4020
9010, 9020,
9030
2
Mahsulotlar, tovarlar, bajarilgan ishlar va ko’rsatilgan xizmatlarni
naqd pulga sotish
5010, 5020
9010, 9020,
9030
3
Korxona xodimiga mahsulotlar, tovarlar, ishlar va xizmatlar
(jumladan maxsus kiyimlar) sotildi
4790
9010, 9020,
9030
4
Dividentlar mahsulotlar, tovarlar, bajarilgan ishlar va xizmatlar
6610
9010, 9020,
34
O’zbekiston Respublikasining “Soliq Kodekisi” O’zRning 25.12.2007 yil O’zRQ-136-son
Qonuni bilan tasdiqlangan 01.01.2008 yildan etiboran amalga kiritilgan.
35
№21-BHMS “Xo’jalik yurituvchi subektlarning moliya xo’jalik faoliyati buxgalteriya hisobi
schyotlar rejasi va uni qo’llash bo’yicha Yo’riqnoma” ma’lumotlari asosida tuzilgan.
32
bilan to’langandi
9030
5
Vositachilik operatsiyalari bo’yicha komission mukofotlar
so’mmasi
4010
9010
6
Mahsulotlar, tovarlar, ishlar va xizmatlar shuba va qaram xo’jalik
jamiyatlariga sotilsa
4120
9010, 9020,
9030
7
Kechiktirilgan daromadlar so’mmasi ularga talluqli bo’lgan
hisobot davri kelganda sotish hajmiga kiritilishi
6230
9010, 9020,
9030
8
Sotilgan tovarlarning qiymati
9040
4010
9
Sotishdan va narxdan chegirmalar berish
9050
4010
10
Hisobot davri oxirida 9040-“sotilgan tovarlarning qaytishi”
schyotining yopilishi
9010, 9020
9040
11
Hisobot davri oxirida 9050-“xaridorlar va buyurtmachilarga
berilgan chegirmalar” schyotini yopilishi
9010, 9020,
9030
9050
12
Asosiy (operatsion) faoliyatning daromadlarini hisobga oluvchi
schyotlarning yopilishi
9010, 9020,
9030
9910
“GOLD PREMIUM PRODUCT” MCHJda mahsulot yitkazib berish
rejasining bajarilishini tezkor hisobga olish, axborit to’plash va junatish
jarayonlarini boshqarish, turli istemolchilarga yil davomida maxsulot sotish uchun
juda zarurdir. U xaridorlar va sotilayotgan mahsulot namenklaturasi bo’yicha
tuziladigan, tayyor maxsulot jo’natish va sotish qaydnomalari bo’yicha yuritiladi.
Agar mahsulot uning qiymati tyo’langunga qadar qaytarilsa, hisobda
quydagi yozuvlar qayd etiladi.
36
-
Sotuv narxlari miqdoriga:
-
9040 “sotilgan mahsulotlarning qaytarilishi” schyotining debeti;
-
4010-“Xaridor
va
buyurtmachilardan
olinadigan
schyot
(to’lov)lar”schyotining krediti
-
Maxsulot (ish, xizmarlar0 ning haqiqiy tannarxi miqdoriga:
-
2810-“Tayyor mahsulot” schyoti debeti;
-
9110-“Sotilgan mahsulot (ish , xizmat)larning tannarxi” schyotining kredeti;
-
Foyda yoki zarar so’mmalariningb hajmi esa 9910-“yakuniy moliyaviy
natijalar” schyotida aniqlanadi
37
9010-“Tayyor
mahsulotlarni
sotishdan olingan daromadlar”schyoti
debitlanadi;
9910-“Yakuniy moliyaviy natija”schyoti krediti;
9910-“Yakuniy moliyaviy natija”schyoti debiti;
36
A.S. Sotivoldiev, Yu.M. Itkin. “Zamonaviy buxgalteriya hisobi: o’quv qo’llanma”-T:
O’zbekiston buxgalterlar va auditorlar Milliy Assotsatsiyasi, 2002 1 tom. B-169.
37
I. Ochilov, D. Azlarov, A.Avlaqulov, “moliyaviy hisob-2”o’quv qo’llanma-TMI. T-2004y.
177-b.
33
9040-“Sotilgan tovarlarning qaytishi” schyotining kredeti;
9110-“Sotilgan tayyor mahsulotlarning tannarxi”schyoting kreditidan;
9910-“Yakuniy moliyaviy natija”schyoti debitiga o’tkaziladi.
-
Haqiqiy tannarx miqdoriga:
2810-“Tayyor mahsulot” schyoti debeti, 2010-“Asosiy ishlab chiqarish”
schyotining debitga 2810-“Tayyor mahsulot” schyotining kreditidan o’tkaziladi.
Agar mahsulot haqi hridor tomonidan to’langan bo’lsa, bu holda sanab o’tilgan
buxgalteriya yozuvlaridan tashqari kelib tushgan pul mablag’lari so’mmasiga
quydagi buxgalteriya o’tkazmasi amalga oshiriladi:
6310- “Haridor va buyurtmachilardan olingan bo’naklar” schyotining debeti va
4010-“ Haridor va buyurtmachilardan olingan to’lovlar” schyotining kredeti va
qolgan so’mma 5010, 5110 yoki5210 schyotlarining debitida va 4010-“ Haridor
va buyurtmachilardan olingan to’lovlar” schyotining kredetiga qayd qilinadi
38
.
“GOLD PREMIUM PRODUCT” MCHJda mahsulot (ish, xizmat) larning
sotilishining moliyaviy natijasi 9910-“yakuniy moliyaviy natijalar” schyotining
krediti va debiti jamlanmalarini taqqoslash yo’li bilan aniqlanadi. Agar 9910-
schyotining kredit tomonidagi jamlanmasi debet tomonidagi jamlamasiga
qaraganda yuqriroq bo’lsa, bu holda subekt foyda olgan hisoblanadi va oyning
jamlama schyotida to’laligicha hisoblab chiqariladi hamda bu holda malumotlar
15-jurnal-orderda qayd qilinadi.
Mahsulot sotish, ishlarni bajarish va xizmatlar ko’rsatishga doir daromadlar
soliqqa tortish obekti hisoblanadi
39
.
Soliqqa tortiladigan daromadlarga quydagilar kiradi:
-
O’zi ishlab chiqargan yoki chetdan harid qilingan mahsulotni sotishdan
olingan daromadlar;
-
Istemol qiymatini qo’yish, shuningdek yangi qiymat bilan bog’liq ishlar
bajarish va xizmatlar ko’rsatish hajmi;
38
A.S. Sotivoldiev, Yu.M. Itkin. “Zamonaviy buxgalteriya hisobi: o’quv qo’llanma”-T.:
O’zbekiston buxgalterlar va auditorlar Milliy Assotsatsiyasi, 2002. 1- tom. -152 B
39
I. Ochilov, D. Azlarov, A.Avlaqulov, “Moliyaviy hisob-2”o’quv qo’llanma-TMI.
T.:Nashriyoti 2004y. -174 b.
34
-
O’z istemoli uchun subekt ichida sotilgan tovarlar va ko’rsatilgan
xizmatlarga doir xarajatlar, ularning xarajatlari mahsulot (ish, xizmat)larning
tannarxiga kiritilmaydi, shu jumladan o’z xodimlariga tovarlar sotish va xizmatlar
ko’rsatishga doir hamda boshqa tovarlarni sotishga doir so’mmalar;
-
Bevosita pu to’lovisiz, boshqa tovarlarga ayriboshlash uchun junatilgan
tovarlarga doir so’mmalar;
-
Tovarlarni boshqa subektlar yoki jismoniy shaxslarga tekinga yoki qisman
haq to’lash evaziga berishga doir so’mmalar;
-
O’zbekiston Respublikasi hududida chetdan keltirilgan tovarlar (ishlar,
xizmatlar) ni chet el valyutasida sotishga doir so’mmalar;
-
Subektlar o’z haridorlariga tovarlar (ish , xizmatlar) sotishda moliyaviy
yordam shaklida oladigan yoki daromadni oshirishga yunaltiriladigan pul
mablag’larining so’mmasi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
