Moliyaviy tahlil

7. Xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning moliyaviy natijalari tahlilini maqsadi, vazifalari va axborot manbalari
Har bir xo’jalik yurituvchi sub’ektning oldiga qo’ygan asosiy maqsadi faoliyati hisobiga foyda olishdir.
Foyda - xo’jalik yurituvchi sub’ektning daromadlari hamda xarajatlari o’rtasidagi farqlanishidagi ijobiy o’zgaruvchanligidir va aksincha.
Daromadlar - bu hisobot davrida iqtisodiy foyda aktivlarining ko’payishi shaklidagi o’sishi bo’lib, xarajatlar – joriy yilda iqtisodiy foyda aktivlarining chiqib ketishini bildiradi.
Yuqoridagilarga binoan, xo’jalik yurituvchi sub’ektning moliyaviy natijalarini amaldagi “Mahsulot(ish, xizmat)lar ishlab chiqarish xarajatlarining tarkibi va moliyaviy natijalarni shakllanish tartibi to’g’risida”gi Nizom (keyingi o’rinlarda – nizom) asosida shakllangan ko’rsatkichlarga ko’ra omilli tahlil etib, dinamik o’zgarishiga baho berish mavzu tahlilining maqsadini keltirib chiqaradi.
Belgilangan maqsadga erishishda tahlilning vazifalari bo’lib quyidagilar hisoblanadi:
- foydaning shakllanish ko’rsatkichlari va ishlatilishini amaldagi nizomga ko’ra asoslanganligini tekshirish;
- xo’jalik yurituvchi sub’ektning moliyaviy natijasini shakllanish ko’rsatkichlari asosida dinamik o’zgarishiga baho berish;
- mahsulot(ish, xizmat)lar sotishdan olingan moliyaviy natijani omilli o’rganish;
- asosiy faoliyatdan olingan moliyaviy natijani omilli tahlili;
- moliyaviy faoliyatdan olingan moliyaviy natijaga omilli baho berish;
- sof foyda va unga ta’sir etuvchi omillar tahlili;
- rentabellik ko’rsatkichlari va ularni omilli tahlili;
- xo’jalik yurituvchi sub’ektning moliyaviy natijasini yaxshilash bo’yicha xulosa tayyorlash va boshqalar.
Moliyaviy natijalar tahlilida axborot manbai bo’lib, “Moliyaviy natijalar to’g’risida”gi hisobot (2-sonli moliyaviy hisobot shakli) va ularni aks ettiruvchi tegishli schyot ma’lumotlari hisoblanadi.
Yuqoridagi ko’rsatkichlar to’g’risidagi ma’lumotlar “Moliyaviy natijalar to’g’risida”gi hisobotdan olinib, u yil bo’yicha har bir chorakka tuziladi. Ushbu hisobot shakli tegishli tashkilotlarga, xususan soliq, bank va boshqa Yuqori tashkilotlarga, byudjetga to’lovlar to’g’risidagi ma’lumotnoma asosida topshiriladi.