Moliyaviy tahlil fanining nazariy asoslari

Ifoda		O‘zgarishga ta’sir etuvchi birliklar hisob kitoblari
		reja	SHartli1	SHartli2	Xaqiqat
Q=xu	Jami o‘zgarish Qx-Qr	Xr*Yr	Xx*Yr	x	Xx*Yx
1	Birinchi omil (x)ta’siri	x	x	x	Xx*Yr-Xr*Yr
2	Ikikinchi omil (y)ta’siri	x	x	x	Xx*Yx–Xx*Yr
Q=xuz	Jami o‘zgarish Qx-Qr	Xr*Yr*Zr	Xx*Yr*Zr	Xx*Yx* Zr	Xx*Yx* Zx
1	Birinchi omil (x)ta’siri	x	x	x	Xx*Yr*Zr- Xr*Yr*Zr
2	Ikikinchi omil (y)ta’siri	x	x	x	Xx*Yx* Zr- Xx*Yr*Zr
3	Uchinchi omil (z)ta’siri	x	x	x	Xx*Yx* Zx-Xx*Yx* Zr
Q=x/y	Jami o‘zgarish Qx-Qr	Xr/Yr	Xx/Yr	x	Xx/Yx
1	Birinchi omil (x)ta’siri	x	x	x	Xx/Yr-Xr/Yr
2	Ikikinchi omil (u)ta’siri	x	x	x	Xx/Yx–Xx/Yr
Q= z/x+u	Jami o‘zgarish Qx-Qr	Zr /Xr+Yr	Zx/ Xr+Yr	Zx/ Xx+Yr	Zx/ Xx+Yx
1	Birinchi omil (x)ta’siri	x	x	x	Zx/ Xr+Yr - Zr /Xr+Yr
2	Ikikinchi omil (y)ta’siri	x	x	x	Zx/ Xx+Yr- Zx/ Xr+Yr
3	Uchinchi omil (z)ta’siri	x	x	x	Zx/ Xx+Yx- Zx/ Xx+Yr

Mutlaq farq usuli.

Mutlaq farq usuli natijaviy ko‘rsatkichga ta’sir etuvchi omillar soni ikki yoki undan ortiq tasir birliklariga ega bo‘lgan hollarda qo‘llaniladi. Uning mazmunini natijaviy ko‘rsatkichga ta’sir etuvchi birlikning farqi qolgan omillarning reja, xaqiqatdagi (uzviy ketma ketlikda) ko‘rsatkichlarga ko‘payrilgan holda aniqlanadi.

Mutlaq farq usuli ananaviy usulalarning sodda modelli tizimi hisoblanib ko‘pincha samaradorlik va natijaviylik ko‘rsatkichlariga nisbatan qo‘llaniladi.

Uning muhim xususiyati omilar ta’sirini hisob kitob qilishda uzviylikning, aniqlikning ketma-ketlikning qat’iy belgilanishi. Analitik ketma-ketlikda birinchi navbatda sifat ko‘rsatkichlari keyingi qatorlar bo‘yicha bilik, miqdor ko‘rsatkichlar tartiblanadi.

Masalan mahsulot ishlab chiqarish xajmiga ta’sir etuvchi mehnat vositalari bilan bog‘liq bo‘lgan omillarni mutlaq farq usulida hisob-kitob qilishimiz mumkin. Mahsulot hajmiga ta’sir etuvchi mehnat vositalari bilan bohliq bo‘lga omillar qatoriga: asosiy vositalrning o‘rtacha yillik qiymatining o‘zgarishi, asosiy vositalardan samarali foydalanish (asosiy vositalarning qaytimining o‘zgarishi) ko‘rsatkichining ta’siri.

Mahsulot hajmiga ta’sir etuvchi mehnat vositalari bilan bog‘liq omillar ta’sirini tahlil qilish metodikasi

t/r	Korsatkichlar	O‘tgan yil	Hisobot yili	Farqi, +,-	O‘sishi, %
1	Mahsulot(ish, xizmat)lar hajmi, mln so‘m	Q0	Q1	Q	Q1/Q0*100-100
2	Asosiy vositalarning o‘rtacha yillik qiymati, mln.so‘m	A0	A1	 A	A1/Q0*100-100
3	Asosiy vositalar qaytimi (fond qaytimi), so‘m	F0	F1	 F	(Q1/A1)/ (Q0/A0)*100-100
4	Omillar ta’siri	x	x	x	x
4.1	Asosiy vositalarning o‘rtacha yillik qiymatining o‘zgarishining ta’siri, mln.so‘m	 A x F0=		 At	x
4.2	Asosiy vositalar qaytimi o‘zgarishining ta’siri, mln. so‘m	 F x A1=		 Ft	x

Ko‘rsatkichlar	Omillarning nisbiy ortishi,%	Oldingi hisobdan farqi,%	Omillar ta’siri
Birinchi ta’sir omilning o‘sishi(A)	A% (A1/A0*100)	A%-100=Qa	Qa*Qr
Ikkinchi ta’sir omilining o‘sishi (B)	B% (B1/B0*100)	B%-A%=Qb	Qb*Qr
Uchinchi ta’sir omilining o‘sishi (C)	C% (C1/C0*100)	C%-B%=Qc	Qc*Qr
To‘rtinchi ta’sir omilining o‘sishi (D)	D% (D1/D0*100)	D%-C%=Qd	Qd*Qr
Natijaviy ko‘rsatkichning o‘zgarishi	Qx-Qr= (Qa*Qr)+ (Qb*Qr)+(Qc*Qr)+ (Qd*Qr)

Nisbiy farq usuli.

Tahlilda ushbu usulni qo‘llash orqali mutlaq ko‘rsatkichlardan tashqari nisbiy ko‘rsatkichlar orqali ham sabab-oqibat bog‘lanishlarini, omillarning natijaviy ko‘rsatkichga ta’sirini hisob-kitob qilish imkoniyatini beradi. Ushbu usul ham mutlaq ifodalarga tayangan holda omillar ta’sirini foizli biliklarda, natijani o‘zgartirishini uzviy ketma ketlikda hisob-kitob qilishni talab etadi.

Natijaviy ko‘rsatkichga ta’sir etuvchi omillarni nisbiy farq usulida hisob qitob qilish metodikasi

E’tiboringiz uchun rahmat!!!!!!!