Moliyaviy nazoratni tashkil etishning nazariy asoslari. Javob

10.Xalqaro bank nazorati tamoyillarining mohiyati.
Shu o’rinda ta’kidlash lozimki, rivojlangan davlatlarda, xususan Evropa Ittifoqi davlatlarida, AQSh, Kanada, Yaponiya kabi davlatlarda bank nazoratining zarurligi 1975 yilga kelib o’z aksini topdi, ya’ni rivojlangan davlatlar bank nazoratini faqat moliyaviy sektorda emas, balki, umuman iqtisodiyotda asosiy rol o’ynashini tan oldilar. Natijada bank nazorati bo’yicha xalqaro tashkilot “Bazel qo’mitasi ” tashkil etildi.
Banklarning tizimli riskni keltirib chiqarishi, bir-biri bilan iqtisodiy aloqada bo’lgan davlatlarni ham iqtisodiy inqiroz yoqasiga olib kelishi mumkin(“kapalak effekti” nazariyasi, Braziliyada qanot qoqqana kapalklar Texasda tarnadoni vujudga keltirish mumkin).
Bazel qo’mitasi butun dunyo mamlakatlari uchun bank nazorati tamoyillarini ishlab chiqadi va mintaqaviy bank nazoratida banklar faoliyati, ularning nazorat qilish tamoyillari ishlab chiqilib, davlatlar uni o’zlarining iqtisodiy holatidan kelib chiqqan holda bank nazorati bo’yicha standartlariga muvofiqlashtiradi.
Qo’mita tomonidan belgilangan xalqaro bank nazoratining tamoyillari:

• 
  Chet mamlaktlar banklari tomonidan boshqa davlatlarda tashkil qilingan bank muassaslari faoliyatini nazorat qilish ikkala davlat nazorat organlariga yuklatildi.
  
• 
  Likvidlik bo’yicha nazorat xorijiy bank muassasasi ochilgan davlat nazorat organlarining vazifasi hisoblanganligi sababli, likvidlikni boshqarishda xorijiy banklar mahalliy me’yorlarga rioya qilishlari lozim.
  
• 
  Xorijiy banklarning to’lovga layoqatliligini nazorat qilish ushbu bank joylashgan davlatning nazorat organlariga yuklatiladi.
  
• 
  Amaliy xamkorlik xorijiy bank joylashgan va uning muassasasi ochilgan davlatlarning nazorat organlari o’rtasida ma’lumot almashish hisobidan ta’minlanadi.
  

Hozirgi kunda bank nazorati tizimini quyidagi turlarga bo’lish mumkin⁹:

• 
  Xalqaro bank nazorati;
  
• 
  Mintaqaviy bank nazorati;
  
• 
  Milliy bank nazorati.