Moliyaviy nazorat turlari, shakllari va metodlari

Dastlabki moliyaviy nazorat korxonalarning moliyaviy rejalarini, tashkilot va muassasalarning daromad va xarajatlar smetalarini, byudjet loyihalari, bitim shartnomalari va boshqalarni tayyorlash, ko‘rib chiqish va tasdiqlash bosqichlarida amalga oshiriladi. Buning natijasida mehnat, moddiy va moliyaviyresurslarni noto‘g‘ri, nooqilona sarflanishini va subyektlarning salbiy moliyaviy natijaga erishishlarini oldi olinadi.

• Dastlabki moliyaviy nazorat korxonalarning moliyaviy rejalarini, tashkilot va muassasalarning daromad va xarajatlar smetalarini, byudjet loyihalari, bitim shartnomalari va boshqalarni tayyorlash, ko‘rib chiqish va tasdiqlash bosqichlarida amalga oshiriladi. Buning natijasida mehnat, moddiy va moliyaviyresurslarni noto‘g‘ri, nooqilona sarflanishini va subyektlarning salbiy moliyaviy natijaga erishishlarini oldi olinadi.
• Joriy moliyaviy nazorat subyektlarning, jumladan davlat,korxonalar, tashkilotlar va muassasalarning moliyaviy rejalarini amalga oshirish jarayonida moliyaviy tartib-qoidalar buzilishining oldini olish maqsadida moliya va g‘aznachilik organlari, xo‘jalik yurituvchi subyektlar, tashkilotlarning hisobchilari, moliyaviy xizmat bo‘limlari tomonidan doimiy ravishda o‘tkaziladi.
• Navbatdagi (keyingi) moliyaviy nazorat hisobot davri va moliyaviy yil yakunlanganidan keyin amalga oshiriladi. Bunda byudjet ijrosi, byudjet muassasalarining smeta ijrosi, shuningdek‚korxonalar va tashkilotlarning moliyaviy rejalarini bajarilishi natijasida moliyaviy mablag‘larning sarflashishini maqsadga muvofiqligi tekshiriladi.

Amalga oshirilish reglamenti bo‘yicha moliyaviy nazoratning shakllari quyidagilardan iborat bo‘lishi mumkin: 1.majburiy (tashqi); 2.tashabbusli (ichki).

• Yuridik va jismoniy shaxslarning moliyaviy faoliyati ustidan majburiy (tashqi) nazorat qonun asosida amalga oshiriladi. Bular, masalan, asosan tashqi, mustaqil nazoratchilar tomonidan amalga oshiriladigan soliq tekshiruvlariga, byudjet resurslaridan maqsadli foydalanish ustidan nazoratga, korxona va tashkilotlarning moliya-buxgalteriya hisobotlari ma’lumotlarini majburiy auditorlik tasdiqlanishiga va h.k.larga tegishli bo‘lishi mumkin.
• Tashabbusli (ichki) moliyaviy nazorat moliyaviy boshqaruvning ajralmas qismi sifatida moliyaviy qonunchilikdan kelib chiqmasdan, subyektlarning moliyaviy siyosatini to‘g‘ri yo‘lga qo‘yish maqsadida amalga oshiriladi.

E'TIBOR UCHUN RAHMAT