Moliyaviy hisobot auditi


MOLIYAVIY HISOBOT AUDITINING MAQSADI VA UNING ASOSIY



Download 2 Mb.
Pdf ko'rish
bet74/271
Sana14.12.2022
Hajmi2 Mb.
#886054
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   271
Bog'liq
Moliyaviy hisobot auditi 2018 [@iqtisodchi kutubxonasi]

MOLIYAVIY HISOBOT AUDITINING MAQSADI VA UNING ASOSIY 
TAMOYILLARI
78 
Bu xo’jalik tizimida Yo’l qo’yilgan va uning ichki nazorat tizimi oldini olmagan (aniqlab, 
bartaraf qilmagan) muhim xatolarning bir qismi xavfi bo’lib, uni auditor ham topa olmaydi. 
Ayrim xorijiy mualliflar xatoning aniqlanmay qolishi xavfini ikki tarkibiy qismga ajratadilar. 
a) aylanma mablag’larni testlash xatari: mijoz tomonidan belgilangan nazorat paytlariga 
xaqiqatda izchil rioya qilinmasligi mumkin, lekin auditning tanlab tekshirish usuli muhim xatolar 
aniqlanmay qolishiga olib kelishi mumkin. 
b) tahliliy sharx xatari, ya’ni muhim xatolarning auditor tomonidan aniqlanmay qolishi 
havfi, auditor tekshirish chog’ida ularni ko’rishi mumkin, lekin mohiyat tavsifini (masalan 
intellektual soxtalashtirishni), ya’ni o’ziga ko’rsatilgan xujjatlar va doimiy hisob yozuvlarining 
sifatsizligini aniqlanmasligi mumkin. 
Biz xatolarning aniqlanmay qolishi xatarining mohiyatini aylanmalarini testlash xatari va 
tahliliy sharh xatariga ajratib bunday talqin qilishda ma’lum ma’no borligini farqlaymiz. Ammo 
xatar to’g’risidagi materiallarni bundan buyon bayon qilishda kengroq tarqalgan an’anaviy 
qarashlarga amal qilamiz, bu qarashlarga muvofiq xatolarning aniqlanmay qolishi xatari ikki 
yoki undan ko’proq omillarga ajratilmay, yagona omil sifatida ko’rib chiqiladi.
Auditorlik xatarining ma’lum modellari 
)
(
DR
CI
IR
DAR



, shuningdek modelning 
yuqorida keltirilgan qismlari maxsus adabiyotda ko’p marta bayon qilingan 
(3.5.,3.18.,3.21.,3.42.). Bu model multiplikativ degan aniq xulosagina yqq edi. Buxgalteriya 
hisobotida muhim xatolarning mavjudligi (6.24.) ushbu modelda ikki ko’paytiruvchi mavjud 
(IR-ajralmas xatar va CR-ichki nazoratning samarasizligi xatolari), buxgalteriya hisobotidagi 
muhim chalkashliklarning auditor tomonidan ochilmay qolishi havfi esa faqat bir model (DR-
xatoning aniqlanmay qolishi) xataridan iborat. Bularning birortasinng ahamiyati nul (0) ga teng 
bqlmasligi lozim, chunki tadqiq etilayotgan auditorlik xatari modellarida ko’paytiruvchilar 
miqdori muhim emas, chunki bu omillarning hammasi ko’paytiruvchidir. Demak, auditorlik 
omillarining birortasi uchun ham ahamiyat nol bo’lishiga yo’l qqymaslik kerak, chunki 
hisoblashning oxirgi natijasi, ya’ni omillarni yig’indisi (DAR-auditorlik xatarining yo’l qqyish 
mumkin bo’lgan darajasi) ham bunday hollarda nolga teng bo’ladi.
Ayrim auditorlik tashkilotlari tadqiq etilayotgan xatarlarning har birini miqdoriy 
aniqlashga harakat qiladilar. Biroq, bizningcha, bunday aniqlik hamisha ham benuqson 
bo’lavermaydi, balki ko’pincha mutlaqo amalga oshirib bo’lmaydi.. Shu bois amaldagi 
standartlarga muvofiq ravishda (6.24.) har bir xatarga boshqacha, ya’ni, so’z bilan tavsif berishni 
afzal ko’radigan auditorlar to’g’ri qiladilar. “Yuqori”, “Qrta”, “Past” kabi tushunchalar va 
ulardan hosila qilingan “Eng ko’p”, “Qrtadan past”, “Eng kam” kabi aniqlamalar hammaga 
tushunarlidir. 
Audit xatari modeli va uning turlari (masalan auditorlar xatolarni aniqlamay qolishi 
xatarini va to’plash lozim bo’lgan tegishli auditorlik dalillari miqdorini aniqlayotganda 
(3.5.,3.18.,3.21.,3.42.) karrali shakli asosida qqyidagi xulosalarni chiqarish mumkin: 
Auditor mijoz biznesi va hisob tizimining samaradorligiga, ya’ni ajralmas xatar (IR=0 
bo’lganda) yqqligiga to’la ishonmasligi va ma’lumot to’plash zaruratini yqqqa chiqarmasligi 
kerak. 
Auditor ichki nazorat tizimi samaradorligiga to’la ishonmasligi lozim. (CR=0 bo’lganda) 
Auditor muhim chalkashliklar aniqlanmay qoladigan vaziyat vujudga kelishiga yo’l 
qqymasligi lozim. 
Auditor mijozning hisob tizimini samarasiz deb hisoblasa ham tekshirish chog’ida 
to’plangan dalillarga ishonishiga majburdir. 
Tabiiyki auditorlik tashkilotlari uchun dastlabki uch xulosa asosiy hisoblanadi. Auditorlik 
tashkilotlaridan farqli ravishda iqtisodiy sub’ektlar uchun to’rtinchi xulosa muhimdir. 
Auditorning nazorat xatari to’g’risidagi dastlabki sub’ektiv muloxazasi har bir mijozda 
turlicha bo’lishi mumkin. Vaqti-vaqti bilan u qayta ko’rib chiqiladi va tekshirish chog’ida 
vujudga kelgan aniqlanadigan vaziyatga, to’planayotgan auditorlik dalillarininng mohiyati va 



Download 2 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   271




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish