MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI» FANIDAN TARQATMA
MATERIALLAR
243
2-MAVZU. MOLIYAVIY HISOBOT AUDITINI O’TKAZISH USULLARI
Moliyaviy hisobot auditini
o’tkazish asosiy to’rtta
yo’nalishda olib boriladi:
buxgalterlik,
yuridik,
maxsus,
tarmoqlararo
MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI» FANIDAN TARQATMA
MATERIALLAR
244
AUDIT FANINING USULLARI
So
li
sh
ti
ri
sh
u
su
li
(
iq
ti
so
d
iy
xo
di
sa
lar,
ko
’rs
at
ki
ch
lar
ni
o
’zar
o
va
b
iz
n
es
re
ja b
il
an
s
o
li
sh
ti
ri
sh
)
G
ip
o
te
za u
su
li
(h
o
d
is
al
ar
n
in
g
s
o
d
ir
bo
’l
is
hi
, n
at
ij
al
ar
i t
url
i s
h
ar
t-
sh
aro
it
lar
ni
e’
ti
bo
rg
a olga
n h
ol
da
o’r
ga
ni
la
di
)
T
aft
is
h
u
su
li
(k
o
rx
o
n
an
in
g
fao
li
ya
ti
ga
to
’l
iq
b
ah
o be
ri
sh
u
ch
un
b
arc
h
a
o
p
erat
si
y
al
ar
tas
d
iq
lo
v
ch
i
naz
ora
td
an
o
’t
ka
za
di
)
Ta
hli
l va sint
ez
usul
i (a
udit
ob’e
kti
bo’lga
n fa
oli
ya
t ko’
rsa
tki
chlar
i om
il
la
r
asosi
da
o’r
ga
nil
adi, m
avj
ud ichki
im
koniyatlar
a
niql
ana
di)
In
v
en
tar
iza
ts
iy
a
v
a
x
u
jj
at
la
sh
ti
ri
sh
u
su
li
(
k
o
rx
o
n
ad
ag
i h
aq
iq
iy
a
k
ti
v
la
r
v
a
ma
jb
u
ri
y
at
lar
n
in
g
hisob
ma’l
um
ot
lar
ig
a
m
o
sl
ig
i m
o
sl
ig
i te
k
sh
iri
la
d
i)
B
al
ans u
sul
i (
ko
rxona ak
ti
v
lar
i
va
m
aj
bu
ri
ya
tl
ari
ni
ng
m
a’
lu
m
m
ud
dat
dag
i
holat
i, u
larn
ing jo
ri
y his
ob ma’
lu
m
ot
lar
iga
m
os
lash
)
B
uxgalt
er
iya s
chyot
lar
i v
a i
kk
i
yoqla
m
a
yozuv usu
li
(
kor
xona ak
ti
vl
ar
i va
m
aj
bu
r
iyat
larn
ing h
a
rakat
in
i, qo
ldig
ini
teksh
ir
ish)
K
al
ku
lya
ts
iya usu
li
(
m
ah
sul
o
t (
ish
-xi
zm
at
)l
a
rning t
ann
arx
i, va
ular
ni
ng so
ti
li
sh bahos
i n
ing to’
g’
ri
li
gi
aniql
an
adi
Ekspe
rtiza
usul
i (hujj
atl
arining re
all
igi
,
mahsulot
ning s
ifa
t ko’r
sa
tki
chlar
i
labor
atoriya
yo’li bi
lan a
niql
ana
di)
MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI» FANIDAN TARQATMA
MATERIALLAR
245
Moliyaviy hisobot auditida kursatkichlarni baholash omillari
Omillar
Omillar mazmuni
Mavjudligi
Aktiv yoki majburiyatning ma’lum bir sanaga
mavjudligini
tasdiqlash
Kelib chiqishining
aniqligi
Hisobot davrida xo’jalik muomalalari yoki xo’jalik faoliyatidagi
voqealarining sodir bo’lganligini ya’ni kelib chiqishini tasdiqlash
Huquq va
majburiyatlar
Ma’lum bir sanaga aktiv yoki majburiyatning xo’jalik sub’ektiga
qonuniy aloqadorligini tasdiqlash
To’laligi
Xo’jalik sub’yektida hisobga olinmagan aktiv, majburiyat,
muomalalar yoki voqealar hamda ochilmagan moddalar yo’qligini
tasdiqlash
Baholanishi
Aktiv yoki majburiyatning belgilangan mos balans baholarida
aks ettirilganini tasdiqlash
Aniqligi
Xo’jalik muomalalari yoki voqealari belgilangan mos qiymatda
va belgilangan mos hisobot davrida aks ettirilganligini tasdiqlash
Taqdim va oshkor
qilish
Moddalarning taqdimi, guruhlanishi va ta’riflanishi o’rnatilgan
qonun talablariga mosligini tasdiqlash
A
UDIT
Buxgalteriya balansi moddalarining
realligi, korxona xo’jalik faoliyatini
moliyalashtirish, kredit bilan
ta’minlashning to’g’riligini isbotlash
kabi masalalarni o’rganadi
Iqtisodiy tahlil
Audit nuqtai nazaridan moliyaviy
xo’jalik faoliyatini tahlil qilib, tegishli
va kredit mablag’laridan samarali
foydalanish yo’llarini o’rgatadi
MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI» FANIDAN TARQATMA
MATERIALLAR
246
3-MAVZU. XO’JALIK SUB’YEKTLARI HISOBOTINING AUDITI
Audit ish hujjatlari
Audit o’tkazish reja va dasturlari
Auditorlik tashkiloti tomonidan foydalanilgan jarayonlar va ularning
natijalari bayoni
Xo’jalik yurituvchi sub’ektning tushuntirishlari, izohlari va
arizalari
Xo’jalik yurituvchi sub’ekt hujjatlarining ko’chirma nusxalari, shu
jumladan, fotonusxalari
Xo’jalik yurituvchi sub’ektni ichki nazorat qilish va
buxgalteriya hisobini tashkil etish tizimining tavsifi
Auditorlik tashkilotining tahliliy hujjatlari
Audit faoliyatiga doir boshqa hujjatlari
MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI» FANIDAN TARQATMA
MATERIALLAR
247
1-Dastlabki bosqich
2-Auditni rejalashtirish
3-Auditorlik dalillarini to’plash
4-Yakuniy bosqich
MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI» FANIDAN TARQATMA
MATERIALLAR
248
MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI» FANIDAN TARQATMA
MATERIALLAR
249
4-MAVZU. BUXGALTERIYA BALANSI MODDALARI VA BUXGALTERIYA
HISOBI REGISTRLARI MOSLIGI NAZORATI
BUXGALTERIYA BALANSI MA’LUMOTLARINING KOMPYUTER
MUHITIDA TASHKIL ETILISHINING AUDITORNING KASBIY
TAVAKKALCHILIGIGA BOG’LIQLIGI
Auditorlik tavakkalchiligi
quyidagi holatlarda ortadi
Auditorlik tavakkalchiligi quyidagi holatlarda
kamayadi
1.
Kompyuter muhiti
markazlashtirilmagan
1.
Avtomatlashtirish tizimlari
litsenziyalangan
2.
Kompyuter
uskunalarining geografik tarqoqligi
mavjud
2.
Auditorlar uchun maxsus ishlangan
dasturiy ta’minot tufayli nazoratning ayrim turlarini
chuqurlashtirish imkoniyati mavjud
3.
Buxgalteriya
xodimlarining axborot
texnologiyalari sohasidagi bitim
darajalari etarli emas
3.
Dasturiy ta’minotning maxsus nazorati
mavjud
4.
Kompyuter
muhitining amal qilishida ichki
nazorat mavjud emas
4.
Xo’jalik yurituvchi sub’ektning axborot
siyosati uning rahbariyati tomonidan omilkorlik bilan
belgilanadi
5.
Kompyuter tizimiga
ruxsat etilmagan kirishni cheklash
bo’yicha zaruriy choralar mavjud
emas
5.
Barcha bo’linmalar, filiallar va boshqa
alohida bo’linmalar, shu’ba korxonalar kompyuterning
yagona muhitida ishlaydi, yagona zamonaviy dasturiy
ta’minoti qo’llaydi
6.
Xo’jalik yurituvchi sub’ektning axborot
siyosati kompyuter tizimining asosiy foydalanuvchilari
bilan kelishilgan
7.
Xo’jalik yurituvchi sub’ektning
kompyuter tizimi rivojining uzoq muddatli rejasi
mavjud
MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI» FANIDAN TARQATMA
MATERIALLAR
250
Turkumlanish belgisi
Balansning nomlanishi
Balansni tuzish vaqti
Boshlang’ich
Joriy
Tugatilish
Bo’linish
Birlashgan
Balansni tuzish manbaisi
Inventar
Kitob balansi
Bosh balans
Balansdagi axborot turiga
Bir sub’ekniki
Jamlangan
Faoliyat turiga
Asosiy faoliyat
Asosiy bo’lmgan faoliyat
Mulk egalik shakliga
Davlat tashkiloti
Qo’shma korxona
MChJ
Aktsioner jamiyati
Balans ob’ektining mazmuniga
Yuridik shaxs maqomidagi (mustaqil
balans)Ichki
mustaqil bo’lim balansi
Tozalash tartibiga
Balans – brutto
Balans – netto
MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI» FANIDAN TARQATMA
MATERIALLAR
251
Buxgalteriya balansini
auditorlik tekshiruvidan
o’tkazishning vazifalarini
quyidagicha keltirish
mumkin:
joriy aktivlar
hisobini
tekshirish;
majburiyatlar
hisobini
tekshirish;
xususiy kapitalni
tekshirish;
buxgalteriya
balansi
ko’rsatkichlarini
asosliligini va
to’g’ri
tuzilganligini
tekshirish;
tekshiruvlar
natijalarini
umulashtirib
xolisona
auditorlik
xulosasini
berish.
ichki nazorat tizimini o’rganish;
uzoq muddatli aktivlar hisobini
tekshirish;
MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI» FANIDAN TARQATMA
MATERIALLAR
252
5-MAVZU: MOLIYAVIY NATIJALAR TO’G’RISIDAGI HISOBOT AUDITI
AXBOROTNI OSHKOR
QILISHNING
ASOSIY QOIDALARI
Buxgalteriya balansidagi
barcha axborot to’g’ri
oshkor qilinishi va
foydalanuvchilarga
tushunarli bo’lishi kerak.
Zarur hollarda buxgalteriya
balansiga kiritiladigan
moddalar ularni tushuntirib
beradigan axborotlar bilan
to’ldiriladi.
Auditning asosiy ob’ektlari
Mulklarni davlat
tasarrufidan chiqarish
va xususiylashtirish
bilan bog’liq bo’lgan
operatsiyalar
Moliyaviy natijalarni
shakllantiruvchi
ko’rsatkichlar (xarajatlar,
daromadlar, foyda va
zararlar)
Valyuta operatsiyalari
Tashqi iqtisodiy
faoliyat, tashqi
sarmoyalar, tovar
birjalari
Do'stlaringiz bilan baham: |