Moliyaviy hisobot auditi

MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI» FANIDAN TARQATMA 
MATERIALLAR 
243 
2-MAVZU. MOLIYAVIY HISOBOT AUDITINI O’TKAZISH USULLARI
 
 
Moliyaviy hisobot auditini 
o’tkazish asosiy to’rtta 
yo’nalishda olib boriladi: 
buxgalterlik,
yuridik, 
maxsus, 
tarmoqlararo 

---

MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI» FANIDAN TARQATMA 
MATERIALLAR 
244 
AUDIT FANINING USULLARI 
So
li
sh
ti
ri
sh
u
su
li
(
iq
ti
so
d
iy
xo
di
sa
lar, 
ko
’rs
at
ki
ch
lar
ni
o
’zar
o 
va 
b
iz
n
es
re
ja b
il
an
s
o
li
sh
ti
ri
sh
) 
G
ip
o
te
za u
su
li
(h
o
d
is
al
ar
n
in
g
s
o
d
ir 
bo
’l
is
hi
, n
at
ij
al
ar
i t
url
i s
h
ar
t-
sh
aro
it
lar
ni
e’
ti
bo
rg
a olga
n h
ol
da 
o’r
ga
ni
la
di
) 
T
aft
is
h
u
su
li
(k
o
rx
o
n
an
in
g
fao
li
ya
ti
ga 
to
’l
iq
b
ah
o be
ri
sh
u
ch
un
b
arc
h
a 
o
p
erat
si
y
al
ar 
tas
d
iq
lo
v
ch
i 
naz
ora
td
an
o
’t
ka
za
di
) 
Ta
hli
l va sint
ez
usul
i (a
udit
ob’e
kti
bo’lga
n fa
oli
ya
t ko’
rsa
tki
chlar
i om
il
la
r 
asosi
da
o’r
ga
nil
adi, m
avj
ud ichki 
im
koniyatlar
a
niql
ana
di)
In
v
en
tar
iza
ts
iy
a
v
a
x
u
jj
at
la
sh
ti
ri
sh
u
su
li
(
k
o
rx
o
n
ad
ag
i h
aq
iq
iy
a
k
ti
v
la
r 
v
a
ma
jb
u
ri
y
at
lar
n
in
g
hisob 
ma’l
um
ot
lar
ig
a
m
o
sl
ig
i m
o
sl
ig
i te
k
sh
iri
la
d
i)
 B
al
ans u
sul
i (
ko
rxona ak
ti
v
lar
i 
va 
m
aj
bu
ri
ya
tl
ari
ni
ng 
m
a’
lu
m
 m
ud
dat
dag
i 
holat
i, u
larn
ing jo
ri
y his
ob ma’
lu
m
ot
lar
iga 
m
os
lash
) 
 
B
uxgalt
er
iya s
chyot
lar
i v
a i
kk
i 
yoqla
m
a 
yozuv usu
li
 (
kor
xona ak
ti
vl
ar
i va 
m
aj
bu
r 
iyat
larn
ing h
a
rakat
in
i, qo
ldig
ini 
teksh
ir
ish)
 
 K
al
ku
lya
ts
iya usu
li
( 
m
ah
sul
o
t (
ish
-xi
zm
at
)l
a
rning t
ann
arx
i, va 
ular
ni
ng so
ti
li
sh bahos
i n
ing to’
g’
ri
li
gi
 
aniql
an
adi
 
Ekspe
rtiza
usul
i (hujj
atl
arining re
all
igi
, 
mahsulot
ning s
ifa
t ko’r
sa
tki
chlar
i 
labor
atoriya
yo’li bi
lan a
niql
ana
di)

---

MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI» FANIDAN TARQATMA 
MATERIALLAR 
245 
Moliyaviy hisobot auditida kursatkichlarni baholash omillari 
 
Omillar 
Omillar mazmuni
Mavjudligi 
Aktiv yoki majburiyatning ma’lum bir sanaga 
mavjudligini
tasdiqlash 
Kelib chiqishining 
aniqligi 
Hisobot davrida xo’jalik muomalalari yoki xo’jalik faoliyatidagi 
voqealarining sodir bo’lganligini ya’ni kelib chiqishini tasdiqlash
Huquq va 
majburiyatlar 
Ma’lum bir sanaga aktiv yoki majburiyatning xo’jalik sub’ektiga 
qonuniy aloqadorligini tasdiqlash
To’laligi 
Xo’jalik sub’yektida hisobga olinmagan aktiv, majburiyat, 
muomalalar yoki voqealar hamda ochilmagan moddalar yo’qligini 
tasdiqlash
Baholanishi 
Aktiv yoki majburiyatning belgilangan mos balans baholarida 
aks ettirilganini tasdiqlash 
Aniqligi 
Xo’jalik muomalalari yoki voqealari belgilangan mos qiymatda 
va belgilangan mos hisobot davrida aks ettirilganligini tasdiqlash
Taqdim va oshkor 
qilish 
Moddalarning taqdimi, guruhlanishi va ta’riflanishi o’rnatilgan 
qonun talablariga mosligini tasdiqlash 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
A
UDIT
 
Buxgalteriya balansi moddalarining 
realligi, korxona xo’jalik faoliyatini 
moliyalashtirish, kredit bilan 
ta’minlashning to’g’riligini isbotlash 
kabi masalalarni o’rganadi 
Iqtisodiy tahlil 
Audit nuqtai nazaridan moliyaviy 
xo’jalik faoliyatini tahlil qilib, tegishli 
va kredit mablag’laridan samarali 
foydalanish yo’llarini o’rgatadi 

---

MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI» FANIDAN TARQATMA 
MATERIALLAR 
246 
3-MAVZU. XO’JALIK SUB’YEKTLARI HISOBOTINING AUDITI
 
 
 
 
 
Audit ish hujjatlari
Audit o’tkazish reja va dasturlari 
Auditorlik tashkiloti tomonidan foydalanilgan jarayonlar va ularning 
natijalari bayoni 
Xo’jalik yurituvchi sub’ektning tushuntirishlari, izohlari va 
arizalari 
Xo’jalik yurituvchi sub’ekt hujjatlarining ko’chirma nusxalari, shu 
jumladan, fotonusxalari 
Xo’jalik yurituvchi sub’ektni ichki nazorat qilish va 
buxgalteriya hisobini tashkil etish tizimining tavsifi 
Auditorlik tashkilotining tahliliy hujjatlari 
Audit faoliyatiga doir boshqa hujjatlari 

---

MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI» FANIDAN TARQATMA 
MATERIALLAR 
247 
 
1-Dastlabki bosqich
2-Auditni rejalashtirish
3-Auditorlik dalillarini to’plash
4-Yakuniy bosqich

---

MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI» FANIDAN TARQATMA 
MATERIALLAR 
248 

---

MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI» FANIDAN TARQATMA 
MATERIALLAR 
249 
4-MAVZU. BUXGALTERIYA BALANSI MODDALARI VA BUXGALTERIYA 
HISOBI REGISTRLARI MOSLIGI NAZORATI
BUXGALTERIYA BALANSI MA’LUMOTLARINING KOMPYUTER 
MUHITIDA TASHKIL ETILISHINING AUDITORNING KASBIY 
TAVAKKALCHILIGIGA BOG’LIQLIGI 
 
 
Auditorlik tavakkalchiligi 
quyidagi holatlarda ortadi 
Auditorlik tavakkalchiligi quyidagi holatlarda 
kamayadi 
 
 
1.
Kompyuter muhiti 
markazlashtirilmagan 
1.
Avtomatlashtirish tizimlari 
litsenziyalangan 
2.
Kompyuter 
uskunalarining geografik tarqoqligi 
mavjud 
2.
Auditorlar uchun maxsus ishlangan 
dasturiy ta’minot tufayli nazoratning ayrim turlarini 
chuqurlashtirish imkoniyati mavjud 
3.
Buxgalteriya 
xodimlarining axborot 
texnologiyalari sohasidagi bitim 
darajalari etarli emas 
3.
Dasturiy ta’minotning maxsus nazorati 
mavjud 
4.
Kompyuter 
muhitining amal qilishida ichki 
nazorat mavjud emas 
4.
Xo’jalik yurituvchi sub’ektning axborot 
siyosati uning rahbariyati tomonidan omilkorlik bilan 
belgilanadi 
5.
Kompyuter tizimiga 
ruxsat etilmagan kirishni cheklash 
bo’yicha zaruriy choralar mavjud 
emas 
5.
Barcha bo’linmalar, filiallar va boshqa 
alohida bo’linmalar, shu’ba korxonalar kompyuterning 
yagona muhitida ishlaydi, yagona zamonaviy dasturiy 
ta’minoti qo’llaydi 
6.
Xo’jalik yurituvchi sub’ektning axborot 
siyosati kompyuter tizimining asosiy foydalanuvchilari 
bilan kelishilgan 
7.
Xo’jalik yurituvchi sub’ektning 
kompyuter tizimi rivojining uzoq muddatli rejasi 
mavjud 

---

MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI» FANIDAN TARQATMA 
MATERIALLAR 
250 
Turkumlanish belgisi 
Balansning nomlanishi 
Balansni tuzish vaqti
Boshlang’ich
Joriy
Tugatilish
Bo’linish
Birlashgan
Balansni tuzish manbaisi
Inventar 
Kitob balansi
Bosh balans 
Balansdagi axborot turiga
Bir sub’ekniki 
Jamlangan
Faoliyat turiga
Asosiy faoliyat 
Asosiy bo’lmgan faoliyat
Mulk egalik shakliga
Davlat tashkiloti 
Qo’shma korxona 
MChJ
Aktsioner jamiyati 
Balans ob’ektining mazmuniga
Yuridik shaxs maqomidagi (mustaqil 
balans)Ichki
mustaqil bo’lim balansi
Tozalash tartibiga
Balans – brutto 
Balans – netto

---

MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI» FANIDAN TARQATMA 
MATERIALLAR 
251 
Buxgalteriya balansini 
auditorlik tekshiruvidan 
o’tkazishning vazifalarini 
quyidagicha keltirish 
mumkin: 
joriy aktivlar 
hisobini 
tekshirish; 
majburiyatlar
hisobini 
tekshirish; 
xususiy kapitalni 
tekshirish; 
buxgalteriya 
balansi 
ko’rsatkichlarini 
asosliligini va 
to’g’ri 
tuzilganligini 
tekshirish; 
tekshiruvlar 
natijalarini 
umulashtirib 
xolisona 
auditorlik 
xulosasini 
berish. 
ichki nazorat tizimini o’rganish; 
uzoq muddatli aktivlar hisobini 
tekshirish; 

---

MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI» FANIDAN TARQATMA 
MATERIALLAR 
252 
5-MAVZU: MOLIYAVIY NATIJALAR TO’G’RISIDAGI HISOBOT AUDITI
AXBOROTNI OSHKOR 
QILISHNING 
ASOSIY QOIDALARI
Buxgalteriya balansidagi 
barcha axborot to’g’ri 
oshkor qilinishi va 
foydalanuvchilarga 
tushunarli bo’lishi kerak.
Zarur hollarda buxgalteriya 
balansiga kiritiladigan 
moddalar ularni tushuntirib 
beradigan axborotlar bilan 
to’ldiriladi. 
Auditning asosiy ob’ektlari
Mulklarni davlat 
tasarrufidan chiqarish 
va xususiylashtirish 
bilan bog’liq bo’lgan 
operatsiyalar
Moliyaviy natijalarni 
shakllantiruvchi 
ko’rsatkichlar (xarajatlar, 
daromadlar, foyda va 
zararlar) 
Valyuta operatsiyalari 
Tashqi iqtisodiy 
faoliyat, tashqi 
sarmoyalar, tovar 
birjalari