Moliyaviy hisobot auditi

Biznes birlashuvi natijasida paydo bo’ladigan muddati uzaytirilgan soliq
66 
19 va 26(v) bandlarda ko’rib chiqilganidek, vaqtinchalik farqlar biznes birlashuvida 
yuzaga kelishi mumkin. MHXS 3ga muvofiq, tadbirkorlik sub’ekti biznes birlashuvi natijasida 
paydo bo’ladigan har qanday muddati uzaytirilgan soliq aktivilarini (24 banddagi tan olish 
mezonlariga javob berishi sharti bilan) yoki muddati uzaytirilgan soliq majburiyatlarini 
aniqlanadigan aktivlar va majburiyatlar sifatida sotib olish sanasida tan oladi. Buning 
natijasida, ushbu muddati uzaytirilgan soliq aktivlari hamda muddati uzaytirilgan soliq 
majburiyatlari tadbirkorlik sub’ekti tomonidan tan olinadigan gudvil summasi yoki qulay 
shartlarda sotib olishdan kelgan foyda summasiga ta’sir qiladi. Biroq, 15(a) bandiga 

---

MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI” FANIDAN MUSTAQIL TA`LIM MASHG’ULOTLAR 
MAVZULARI
178 
muvofiq, tadbirkorlik sub’ekti gudvilni dastlabki tan olishdan yuzaga keladigan muddati 
uzaytirilgan soliq majburiyatlarini tan olmaydi. 
67 
Biznes birlashuvi natijasida, sotib oluvchining sotib olishdan oldingi muddati 
uzaytirilgan soliq aktividan foydalani ehtimoli o’zgarishi mumkin. Sotib oluvchi biznes 
birlashuvidan oldin tan olinmagan muddati uzaytirilgan soliq aktivi qoplanishi mumkin deb 
hisoblashi mumkin. Masalan, sotib oluvchi foydalanilmagan solik zararidan imkoniyatlardan 
sotib olingan tadbirkorlik sub’ektining kelgusi soliq solinadigan foydasi hisobiga 
foydalanishi mumkin. Muqobil ravishda, biznes birlashuvi natijasida muddati uzaytirilgan 
soliq aktivini qoplash uchun etarlicha kelgusi soliq solinadigan foyda mavjud bo’lishining 
endi ehtimoli bo’lmasligi mumkin. Bunday hollarda, sotib oluvchi biznes birlashuvi sodir 
bo’lgan paytda muddati uzaytirilgan soliq aktividagi o’zgarishni tan oladi, lekin biznes 
birlashuvini hisobga olishning bir qismi sifatida emas. Shuning uchun, sotib oluvchi bu soliq 
aktivini biznes birlashuvida paydo bo’ladigan gudvil yoki qulay shartlarda sotib olishdan 
kelgan foydani baholashda e’tiborga olmaydi. 
68 
sotib olinadigan tadbirkorlik sub’ektining foyda solig’i bo’yicha zararni kelgusi 
davrlarga o’tkazish imkoniyatlari yoki boshqa muddati uzaytirilgan soliq aktivlari tan olish 
mezonlariga biznes birlashuvi dastlabki tan olinganida javob bermasligi mumkin, lekin 
keyinchalik bu mezonlarga to’g’ri kelishi mumkin. Tadbirkorlik sub’ekti sotib olingan va 
biznes birlashuvidan keyin foydalaniladigan muddati uzaytirilgan soliq imkoniyatlarini 
quyidagicha tan olishi kerak: 
(a) 
Sotib olish sanasida mavjud bo’lgan shart-sharoitlar to’g’risidagi yangi ma’lumotlar 
asosida baholash davrida tan olingan, sotib olingan muddati uzaytirilgan soliq imkoniyatlari 
ushbu sotib olishga tegishli bo’lgan gudvilning balans qiymatiga, uni ni kamaytirib, olib 
borilishi kerak. Ushbu gudvilning balans qiymati nolga teng bo’lsa, har qanday muddati 
uzaytirilgan soliq imkoniyatlarining qolgan qismi foyda yoki zararda tan olinishi kerak. 
(b) 
Boshqa 
barcha 
sotib 
olingan 
muddati 
uzaytirilgan 
soliq 
imkoniyatlari 
foydalanilganda foyda va zarar tarkibida (yoki, ushbu Standart shuni talab etsa, foyda yoki 
zarar tarkibidan tashqarida) tan olinishi kerak.