Moliyaviy hisobot auditi

MOLIYAVIY HISOBOT AUDITINING MAQSADI VA UNING ASOSIY 
TAMOYILLARI
59 

boshqa xujjatlar.
3
Ishchi xujjatlarni shakli auditorlik tashkiloti tomonidan mustaqil ravishda ishlab chiqiladi, 
agar O’zbekiston Respublikasi auditorlik faolityaini tartibga soluvchi ko’rsatmalarida boshqa 
shakllar nazarda tutilmagan bo’lsa. Auditorni barcha muxim masalalar bo’yicha professional 
fikrlari ishchi xujjatlarda shu masalalar echimi bilan aks ettirilishi lozim. Ishchi xujjatlar etarli 
darajada to’liq va mukammal bo’lmog’i lozim. Unga asosan tajribali auditorlar tashkilotda 
o’tkazilgan auditning xususiyati xaqidagi umumiy ma’lumotni shaklantira olsinlar.
Bevosita auditni yakunlash jarayonini tadqiq qilish shuni ko’rsatdiki, audit natijalari 
ko’pincha oddiy ish qog’ozlarida qoralama qo’lyozma ko’rinishida umumlashtirilib, ishlov 
beriladi va auditorlik hisobotiga kiritiladi. Ushbu vaziyatni barataraf etish va audit yakunida 
aniqlangan xato-kamchiliklarni umulashtirishni xronologik, sistemali, aralash guruhlash 
usullarini qo’llash tavsiya etiladi. Uning natijalariga asoslanib xato-kamchiliklarni bartaraf etish 
chora-tadbirlari ishlab chiqilishi lozim. Ushbu chora-tadbirlar esa audit natijalari bo’yicha 
aniqlangan xato-kamchiliklarning sabablarini ochib berishga va asoslangan qarorlar qabul 
qilishni ta’minlaydi
. 
(5-chizma) 
Auditning natijalari umumlashtirilib baholangandan keyin auditorlik xulosasi va hisoboti 
bilan rasmiylashtiriladi.
O’zbekiston Respublikasining “Auditorlik faoliyati to’g’risida”gi qonunning 18-moddasiga 
binoan auditorlik hisoboti auditorlik tekshruvi borishi, buxgalteriya hisobini yuritishning 
belgilangan tartibdan aniqlangan chetga chiqishlar, moliyaviy hisobotdagi qoida buzarliklar 
to’g’risidagi mufassal ma’lumotlardan, shuningdek auditorlik tekshiruvi o’tkazish natijasida 
olingan boshqa axborotlardan iborat bo’lgan va xo’jalik yurituvchi rahbariga, mulkdorga, 
qatnashchilarning umumiy yig’ilishiga yo’llangan xujjatlardir. 
Auditorlik hisoboti №70 “Auditorlik hisoboti va moliyaviy hisobot to’g’risida auditorlik 
xulosasi” nomli auditorlik faoliyatining milliy standartiga muvofiq quyidagi qismlardan iborat: 

nomi ( “Auditorlik hisoboti” yoki “Auditorlik tashkilotining nomi” degan har ikkala nom 
bir xil ma’noga ega); 

adresat nomi; 

kirish qismi; 

tahliliy qism; 

yakuniy qism. 
Ta’kidlash joizki xalqaro va milliy standartalarning asosiy qoidalarini qiyoslash ularning 
mazmunan o’xshashligidan dalolat beradi . 
Auditorlik tekshiruvining natijalari asosida tuzilgan hisobotda korxona moliya-xo’jalik 
faoliyati va uning natijalarining umumiy ahvoli, shuningdek, buxgalteriya hisobini yuritish va 
hisobot tuzishning holati, tahlil ishlarining darajasi hamda korxonadagi hisob-tahlil 
xodimlarining tavsifi aks ettiriladi. Auditorlik hisoboti ma’lumotlari korxona bozor sharoitlarida 
qanday moslashayotganligiga va muvaffaqiyatli rivojlanishi hamda foydasini ko’paytira olishga 
qodirligini yoki aksinchaligini bildirishi lozim. Albatta, tekshirilayotgan korxonadagi axvol 
bezab ko’rsatilmasdan, auditorga taqdim qilingan axborot xaqiqiy bo’lgandagina ehtiroslarga 
berilmagan va real auditorlik hisoboti hamda xulosa shakllanadi. Auditor hisobotda keltirilgan 
kamchiliklar bo’yicha ularni bartaraf qilishga qaratilgan o’z takliflarini ham ko’rsatib o’tishi 
lozim. Lekin tekshirilayotgan korxona xodimlariga “yaxshilik” qilish maqsadida auditor shaxsan 
o’zi dastlabki xujjatlar, hisob regitrlari va buxgalteriya hisobotlaridagi xatolarni to’g’irlashi 
mutlaqo mumkin emas. 
Shu bilan birga auditorlarga u yoki bu noxush faktlarni boshqacha qilib yoritishga yoki 
tekshiruvchilar uchun qulay xulosa tuzib berishga majburlash maqsadida ruhiy, jismoniy yoki 
3
6-sonli “Auditni xujjatlashtirish” nomli O’zbekiston Respublikasining Auditorlik faoliyatining milliy standarti 
№812 03.09.1999y Adliya vazirligi tomonidan ro’yxatdan o’tgan. 

---