Молиявий ҳисоботларни тақдим этишнинг концептуал асоси

Фойдаланиш қиймати ва ижро этиш қиймати 
6.17 
Фойдаланиш қиймати - бу ташкилот активдан фойдаланиш ва уни якуний ҳисобдан чиқариш 
натижасида олиниши кутилаётган пул оқимлари ёки бошқа иқтисодий нафларнинг дисконтланган 
қийматидир. Ижро этиш қиймати - бу ташкилот ўз мажбуриятини ижро этиш ҳисобига ўтказиши 
лозим бўлган пул оқимлари ёки бошқа иқтисодий нафларнинг дисконтланган қийматидир. Ушбу пул 
маблағлари ёки бошқа иқтисодий ресурсларнинг суммалари нафақат мажбурият бўйича контрагентга 
ўтказилиши лозим бўлган суммаларни, балки ташкилот ўз мажбуриятини ижро этишни таъминлаш 
мақсадида у бошқа томонларга ўтказиши лозим бўлган суммаларни ҳам ўз ичига олади. 
6.18 
Фойдаланиш қиймати ва ижро этиш қиймати келгуси пул оқимларига асосланганлиги боис, улар 
активни ҳарид қилишда ёки мажбуриятни қабул қилишда амалга оширилган операция бўйича 
сарфларни ўз ичига олмайди. Лекин, фойдаланиш қиймати ва ижро этиш қиймати ташкилот 
активнинг якуний ҳисобдан чиқарилишида ёки мажбуриятнинг ижро этилишида ташкилот томонидан 
амалга оширилиши кутилаётган операция бўйича барча сарфларнинг дисконтланган қийматини ўз 
ичига олади. 
6.19 
Фойдаланиш қиймати ва ижро этиш қиймати, бозор иштирокчилари томонидан қабул қилинган 
тахминларга эмас, ташкилот учун хос тахминларга асосланади. Амалиётда бозор иштирокчилари 
томонидан фойдаланилиши мумкин бўлган тахминлар ва ташкилотнинг ўзи томонидан 
фойдаланиладиган тахминлар ўртасида бироз фарқлар бўлиши мумкин. 
6.20 
Фойдаланиш қиймати ва ижро этиш қийматини бевосита кузатиб бўлмайди ва улар пул оқимларига 
асосланган баҳолаш усулларидан фойдаланилган ҳолда аниқланади (6.91-6.95 бандларга қаранг). 
Фойдаланиш қиймати ва ижро этиш қиймати 6.14-бандда ҳаққоний қийматга нисбатан кўрсатилган 
омилларни бозор иштирокчиси позициясидан эмас, балки ташкилотга хос позициядан акс эттиради. 
Ўрнини қоплашнинг жорий қиймати 
6.21 
Активни ўрнини қоплашнинг жорий қиймати - бу баҳолаш санасида тўланиши мумкин бўлган товон 
суммаси ва шу санада амалга оширилиши мумкин бўлган операция бўйича сарфлардан иборат 
баҳолаш санасидаги эквивалент активнинг қийматидир. Мажбуриятни ўрнини қоплашнинг жорий 
қиймати - бу баҳолаш санасида амалга оширилиши мумкин бўлган операция бўйича сарфлар 
чегирилган шу санада эквивалент мажбурият учун олиниши мумкин бўлган товондир. Ўрнини 
қоплашнинг жорий қиймати, бошланғич қиймат каби, “кириш қиймат” ҳисобланади: у ташкилот 
актив ҳарид қилиши ёки мажбуриятни ўзига олиши мумкин бўлган бозордаги нархни акс эттиради. 
Шу тариқа, мазкур қиймат “чиқиш қиймат”ни намоён қиладиган ҳаққоний қийматдан, фойдаланиш 
қийматидан ва ижро этиш қийматидан фарқ қилади. Лекин, ўрнини қоплашнинг жорий қиймати 
бошланғич қийматдан фарқли тарзда баҳолаш санасида мавжуд шартларни акс эттиради. 
6.22 
Айрим ҳолларда, ўрнини қоплашнинг жорий қийматини бевосита фаол бозорда кузатилган 
нархлардан фойдаланган ҳолда аниқлашнинг имконияти йўқ ва у бошқа усуллардан фойдаланган 
ҳолда билвосита аниқланади. Масалан, агар нархлар фақат янги активлар учун мавжуд бўлса, 
ишлатилган активнинг ўрнини қоплаш қийматини, эҳтимол, ташкилот томонидан сақланадиган 
активнинг жорий ёши ва ҳолатини ҳисобга олиш учун янги активнинг жорий нархини тузатиш йўли 
билан ҳисоблаб чиқариш зарур бўлиши мумкин. 

---

Концептуал асос 
46 
© МҲХС Фонди