Молиявий ҳисоботларни тақдим этишнинг концептуал асоси

Пул оқимларига асосланган баҳолаш усуллари 
6.91 
Баъзан қийматни баҳолаш бевосита кузатиладиган бўлмаслиги мумкин. Айрим бундай ҳолларда, пул 
оқимларига асосланган баҳолаш усулларидан фойдаланиш қийматни аниқлаш усулларидан бири 
ҳисобланади. Бундай усуллар баҳолаш асослари ҳисобланмайди. Улар баҳолаш асосини қўллашда 
фойдаланиладиган усуллар ҳисобланади. Бинобарин, бундай усулдан фойдаланишда қандай баҳолаш 
асоси қўлланишини ва мазкур усул мазкур баҳолаш асосига қўлланадиган омилларни акс эттирадиган 
даражани аниқлаш зарур. Масалан, агар баҳолаш асоси сифатида ҳаққоний қийматдан фойдаланилса, 
6.14-бандда кўрсатилган омиллар қўлланади. 
6.92 
Пул оқимларига асосланган баҳолаш усулларидан модификация қилинган баҳолаш асосини 
қўллашда, масалан, ижро этиш қиймати ташкилот ўз мажбуриятини бажара олмаслиги (ўз кредит 
риски) эҳтимоли таъсирини истисно қилиш мақсадида модификация қилинганда фойдаланиш 
мумкин. Баҳолаш асосини модификация қилиш баъзан молиявий ҳисобот фойдаланувчилари учун 
анча ўринли ҳисобланадиган маълумот тақдим этилишини таъминлаши ёки уни тайёрлаш ёки 
тушунишни камроқ сарф талаб этадиган қилиши мумкин. Лекин, модификация қилинган баҳолаш 
асослари молиявий ҳисобот фойдаланувчилари тушуниши учун анча мураккаб ҳам бўлиши мумкин. 
6.93 
Натижалар ноаниқликлари (6.61(а)-бандга қаранг) келгуси пул оқимларининг юзага келиши қиймати 
ёки муддатларига нисбатан ноаниқликлар мавжуд бўлиши натижасида юзага келади. Бундай 
ноаниқликлар активлар ва мажбуриятларнинг муҳим хусусиятлари ҳисобланади. Актив ёки 
мажбуриятни ноаниқ келгуси пул оқимларининг ҳисоб баҳоси асосида баҳолашда бундай пул 
оқимларининг (6.14(б)-бандга қаранг) юзага келиши қиймати ёки муддатларининг эҳтимолий ҳисоб 
вариациялари ҳисобга олиниши зарур бўлган омиллардан бири ҳисобланади. Бундай вариациялар 
эҳтимолий пул оқимлари диапазонидан битта қийматни танлашда ҳисобга олинади. Танланган 
қийматнинг ўзи баъзан эҳтимолий натижа ҳисобланади, бироқ ҳар қандай ҳолда эмас. Энг ўринли 
маълумотни тақдим этадиган қиймат одатда диапазоннинг ўртасига (марказий ҳисоб баҳоси) тегишли 
бўлади. Фарқли марказий ҳисоб баҳолари фарқли маълумотни тақдим этади. Масалан:
(а) 
кутилган қиймат (эҳтимолликни ҳисобга олган ҳолда ўртача тортилган қиймат, шунингдек 
статистик ўртача дейилади) натижаларнинг бутун диапазонини акс эттиради ва бунда 
эҳтимоли юқори натижалар катта вазнга эга бўлади. Кутилган қиймат мазкур актив ёки 
мажбурият муносабати билан юзага келадиган пул маблағлари ёки бошқа иқтисодий 
нафларнинг тушиши ёки ҳисобдан чиқарилишининг якуний қийматини прогнозлаштириш 
учун мўлжалланмаган; 
(б) 
юзага келиш эҳтимоли кўпроқ бўлган энг юқори қиймат (статистик ўрталикка ўхшаш) 
кейинги зарарнинг эҳтимоли 50%дан ошмаслиги ва кейинги фойданинг эҳтимоли 50%дан 
ошмаслигини кўрсатади; 
(в) 
энг мумкин бўлган натижа (статистик мода) актив ёки мажбурият бўйича юзага келадиган 
якуний тушумлар ва ҳисобдан чиқаришларнинг ягона энг юқори эҳтимолли қийматини 
намоён қилади. 
6.94 
Марказий ҳисоб баҳоси келгуси пул оқимлари ва унинг қиймати ёки юзага келиш муддатларининг 
эҳтимолий вариацияларининг ҳисоб баҳосига боғлиқ. У якуний натижа ушбу марказий ҳисоб 
баҳосидан фарқ қилиши мумкинлигига нисбатан ноаниқликларни ўзига қабул қилганлик учун нархни 
акс эттирмайди (яъни 6.14(г)-бандда кўрсатилган омил мавжуд). 
6.95 
Ҳеч бир марказий ҳисоб баҳоси мумкин бўлган натижаларнинг бутун диапазони тўғрисида тўлиқ 
маълумотни тақдим этмайди. Бинобарин, фойдаланувчиларга мумкин бўлган натижалар диапазони 
тўғрисида маълумот зарур бўлиши мумкин.