Молиявий ҳисоботларни тақдим этишнинг концептуал асоси

Тан олиш мезонлари 
5.6 
Молиявий ҳолат тўғрисида ҳисоботда фақат актив, мажбурият ёки хусусий капитал таърифига жавоб 
берадиган моддалар тан олинади. Шу каби, молиявий натижалар тўғрисида ҳисобот(лар)да фақат 
даромадлар ёки харажатлар таърифига жавоб берадиган моддалар тан олинади. Лекин, кўрсатилган 
элементлардан бирига жавоб берадиган ҳамма моддалар ҳам тан олинмайди. 
5.7 
Элементлардан бирининг таърифига жавоб берадиган моддани тан олмаслик молиявий ҳолат 
тўғрисида ҳисобот ва молиявий натижалар тўғрисида ҳисобот(лар)ни камроқ тўлиқ қилади ва 
молиявий ҳисоботдан фойдали маълумотнинг чиқариб ташланишига олиб келиши мумкин. Бошқа 
томондан, баъзи ҳолатларда молиявий ҳисобот элементларидан бирининг таърифига жавоб берадиган 
айрим моддаларни тан олиш фойдали маълумотни ўз ичига олмайди. Актив ёки мажбурият фақат 
ушбу актив ёки мажбуриятни ва натижада юзага келадиган даромадлар, харажатлар ёки хусусий 
капиталдаги ўзгаришларни тан олиш молиявий ҳисобот фойдаланувиларига фойдали ҳисобланган 
маълумотни, яъни қуйидагиларни тақдим этган тақдирда тан олинади:
(а) 
мазкур актив ёки мажбурият ва тегишли даромадлар, харажатлар ёки хусусий капиталдаги 
ўзгаришлар тўғрисида ўринли маълумотни (5.12-5.17 бандларга қаранг); ва 
(б) 
мазкур актив ёки мажбурият ва тегишли даромадлар, харажатлар ёки хусусий капиталдаги 
ўзгаришларни рўйи-рост тақдим этишни (5.18-5.25 бандларга қаранг). 
5.8 
Сарфлар молиявий ҳисобот тақдим этишга нисбатан бошқа қарорларга чекловлар қўйиши каби, улар 
тан олишга оид қарорларга ҳам чекловлар қўяди. Актив ёки мажбуриятни тан олишга муайян сарфлар 
мавжуд. Молиявий ҳисоботни тайёрловчилар актив ёки мажбуриятнинг ўринли баҳосини аниқлашда 
сарфларни амалга оширадилар. Молиявий ҳисобот фойдаланувчилари ҳам тақдим этилган 
маълумотни таҳлил қилиш ва талқин қилишда сарфларни амалга оширадилар. Актив ёки мажбурият, 
бундай тан олиш натижасида молиявий ҳисобот фойдаланувчиларига тақдим этилган маълумотдан 
олинган нафлар мазкур маълумотни тақдим этиш ва фойдаланиш сарфларини оқлаш эҳтимоли юқори 
бўлган тақдирда тан олинади. Баъзи ҳолларда, тан олиш билан боғлиқ сарфлар бандай тан олишдан 
олинган нафлардан ошиши мумкин. 
5.9 
Қандай ҳолларда актив ёки мажбуриятни тан олиш молиявий ҳисобот фойдаланувчиларига фойдали 
маълумот тақдим этилишини таъминлаши ва бунда тан олиш билан боғлиқ сарфлар тегишли 
нафлардан ошмаслигини аниқ белгилашнинг имкони йўқ. Фойдаланувчилар учун маълумотнинг 
фойдалилиги модда ҳамда аниқ ҳолатлар ва вазиятларга боғлиқ. Шунинг учун, муайян моддани тан 
олиш лозим ёки лозим эмаслиги тўғрисидаги масалани ҳал қилишда мулоҳаза юритиш зарур ва шу 
боис турли стандартларда ёки айнан битта стандарт доирасида назарда тутилган тан олиш 
талабларида фарқлар зарур бўлиши мумкин. 
5.10 
Тан олиш тўғрисида қарор қабул қилишда, агар актив ёки мажбурият тан олинмаганда, 
фойдаланувчиларга тақдим этилиши мумкин бўлган маълумотни таҳлил қилиш муҳим. Масалан, агар 
амалга оширилган сарфлар активни тан олишга олиб келмаса, харажат тан олинади. Вақти билан 
бундай харажатларни тан олиш баъзи ҳолларда фойдали маълумотни, масалан молиявий ҳисобот 
фойдаланувчиларига трендларни аниқлаш имконини берадиган маълумотни тақдим этиши мумкин. 
5.11 
Ҳатто агар актив ёки мажбурият таърифига жавоб берадиган модда тан олинмаса, ташкилот, эҳтимол, 
бу модда тўғрисидаги маълумотни изоҳларда тақдим этиши зарур бўлиши мумкин. Молиявий ҳолат 
тўғрисида ҳисобот ва агар қўллаш мумкин бўлса, молиявий натижалар тўғрисида ҳисобот(лар)да 
тақдим этилган тузилмавий умумлаштирилган маълумотлар мавжуд эмаслигини қоплаш учун бундай 
маълумот етарлича кўзга ташланадиган бўлишини таъминлаш муҳимдир. 

---

Концептуал асос 
© МҲХС Фонди 
37