Молиявий ҳисоб 1 Ўқув қўлланма

Пул маблағлари 40,000

Ускуна ва жиҳозлар 20,000

Ватсоннинг капитали 60,000

Ширкат инвестициялар билан боғлиқ мажбуриятларни олиши мумкин. Чунончи, етти ойдан кейин Ватсон қўшимча равишда 45,000 ш.б. суммага тенг бўлган ўзи ҳаракатланадиган аравачани киритди. Ушбу мол-мулкка тааллуқли бўлган кредиторлик қарзи ширкат томонидан қабул қилинади. Ёзувлар:
2002 йил 1 феврал.
Транспорт 45,000
Тўланадиган ҳисобварақлар 37,000
Ватсоннинг капитали 8,000
3. Ширкатда фойда ва зарарларни тақсимлаш
Ширкатда фойда ва зарарлар ширкат шартномасида кўрсатилган ҳар қандай усул билан тақсимланиши мумкин. Ширкатнинг фойдаси, одатда уч қисмга бўлинади:
1) ҳамкорларнинг капитали (қўйилган капитал бўйича фоизлар деб кўриш мумкин);
2) ҳамкорлар томонидан кўрсатилган хизматларни қоплаш (ҳамкорнинг иш ҳақи деб кўриш мумкин);
3) тижорат таваккалчилигидан олинган қўшимча фойда.
Фойдани уч қисмга ажратиш ҳар бир ҳамкор ширкатга қанча улуш киритганлигини аниқроқ белгилаш имконини беради. Фойда тақсимланишининг бир неча усуллари мавжуд:
1) белгиланган (аниқ ўрнатилган) нисбат бўйича,
2) киритилган капиталнинг миқдори бўйича,
3) маош миқдори ва капитал фоизларидан келиб чиқиб белгиланган нисбат бўйича.
Даромад тақсимланишинг ушбу вариантларини кўриб чиқамиз.
Белгиланган нисбат усули
Агар барча ҳамкорлар бир хил улуш киритган бўлсалар, улар, бинобарин, фойданинг бир хил улушини оладилар. Бир хил улушлар турли шаклларга эга бўлиши мумкин. Масалан, барча ҳамкорлар бир хил капитал киритиши мумкин ёки улардан бири ишга кўпроқ вақт сарфлаши ва бошқарув бўйича кўпроқ қобилиятга эга бўлиши, бошқа бири эса кўпроқ капитал киритиши мумкин. Агар ҳамкорлар ширкатга тенг бўлмаган улуш киритсалар эса, тақсимлаш ҳам тенг бўлмайди.
Ўтган йили Холмс ва Ватсон 140,000 ш.б. фойда олди деб фараз қилайлик. Ширкатнинг шартнома шартлари бўйича фойда ва зарарлар Холмс ва Ватсонга тегишли равишда 60% ва 40% нисбатида тақсимланади.
Ёзув
2002 йил 30 июн
Соф фойда 140,000
Холмснинг капитали (140,000 х 60 %) 84,000
Ватсоннинг капитали 56,000