Moliya”fanidan O’quv-uslubiy majmua

Moliyaviy infratuzilma

		Moliyaviy instrument (vosi-ta)lar
Buxgalteriya hisobi va sud
ishlarini hal etish jarayonlari		savdosiga ko’maklashuv-chi
		hisob-kliring tashkilotlar

Moliyaviy tizim qatnashchilarining o’zaro

munosabatlarini nazorat qiluvchi (tartibga
soluvchi) idoralar

9.1-rasm. Moliyaviy infratuzilma tarkibi

70. 
    «Status» lotincha «status» - ahvol, hol, holat. Maqom – vaziyat, mavqe; o‘rin, joy; daraja, martaba. Qarang: o‘sha manba. J.III. – B.569.
    

78
Bir necha asrlar davomida jamiyatning tarixiy rivojlanish tadqiqoti bilan

shug‘ullanuvchi olimlarning aniqlashlariga ko‘ra, moliyaviy tizim infratuzilmasining evolyutsiyasi mamlakatlarning iqtisodiy rivojlanish mexanizmini tushunish uchun asosiy mezon bo‘lib hisoblanadi.

Moliyaviy tizimni tartibga soluvchi ba’zi funksiyalar xususiy kompaniyalarni birlashtiruvchi tashkilotlar tomonidan, boshqalari esa davlat tashkilotlari tomonidan amalga oshiriladi. Yuridik jihatdan davlat muassasalarining vakolatiga kiruvchi bu kabi alohida vazifalarni bajarish, ko‘pincha, xususiy sektor⁷¹ tashkilotlariga topshiriladi. Bunday tartib AQShda va shu kabi dunyoning boshqa davlatlarida qabul qilingan. Ba’zan bunday xususiy sektor tashkilotlari sifatida professional tor ixtisoslashgan assotsiatsiyalar, masalan, AQShdagi Moliya hisobi stan-dartlari bo‘yicha kengash (FASB – Financial Accounting Standard Board); boshqa holatlarda – fond birjalari, uchinchidan – Xalqaro svop sotuvchilari assotsiatsiyasi (ISDA – International Swap Dealers Association)ga o‘xshagan savdo assotsiatsiyalari maydonga chiqadi.

Davlat, iqtisodiyotning har qanday boshqa sohasidagi kabi, moliyaviy sohada ham ijobiy rol o‘ynashi va mamlakat iqtisodiy faoliyati samara-dorligining ortishiga imkon yaratishi mumkin. Biroq, muvaffaqiyatli davlat siyosati, asosan, davlatning moliyaviy masalalarga qay darajada aralashishi va uning qaysi chegaradan o‘tmasligi zarurligini to‘g‘ri aniqlash bilan bog‘liq.