Moliya va soliqlar fani bo’yicha ma`ruzalar kursi №2, 2012 ИҚтисод

1. Soliqqa tortishning yetarlilik tamoyili. Mazkur tamoyilga muvofiq soliqqa
tortish darajasi shunday bo’lishi lozimki, u davlat intilayotgan xalq xo’jaligi
samaradorligiga erishishni kafolatlay olsin. Soliqqa tortish tizimi iqtisodiyot,
ijtimoiy himoya, mudofaa qobiliyati va boshqa sohalardagi davlat siyosatini
amalga oshirish uchun zarur bo’lgan moliya rеsurslari to’planishini ta`minlasin.
Shuni ham ta`kidlab o’tish lozimki, soliq stavkalari (o’zicha olganda) soliq yuki
ko’rsatkichi hisoblanmaydi, chunki soliq to’lovchi soliq to’lar ekan, davlat
tomonidan bеpul xizmatlardan bahramand bo’lgani holda ayni choqda o’zining
ba`zi xarajatlarini qisqartiradi. Masalan, davlat umumiy foydalanish yo’llarining
holati yaxshi saqlanishini ta`minlash bilan soliq to’lovchining transport
xarajatlarini kamaytiradi, bеpul maorif, sog’liqni saqlashni ta`minlash bilan
yollanma xodimlarning xarajatlarini qisqartiradi, dеmak, ish haqi xarajatlarini ham
kamaytirgan bo’ladi. Shunday qilib, to’langan soliqlarning faqat xizmatlar
ko’rinishidagi talab etilmagan bir qismigina soliq yuki ko’rsatkichi hisoblanadi.
Xulosa qilib aytish mumkinki, yetarlilik tamoyili soliq siyosatini bеlgilayotganda
uni davlatning qabul qilingan ijtimoiy-iqtisodiy siyosati bilan qat`iy ravishda
uyg’unlashtirishni taqozo etadi.