Moliya va boshqaruv hisobi

Xarajatlarni vazifasiga ko’ra tasniflash

Xarajatlarning vazifasiga ko’ra tasniflanishi har bir xarajatning mohiyati va rolini tushuntitib berishga harakat qiladi. Funksional xarajatlar sifatida tasniflanadigan xarajatlar o’z ichiga ishlab chiqarish xarajatlari, sotilgan mahsulotlarning xarajati va no-ishlab chiqarish xarajatlarini oladi.

Ishlab chiqarish xarajatlari

Ishlab chiqarish xarajatlari tannarx va o’tkazish qiymatiga bo’linadi. Tannarx bu barcha to’g’ri xarajatlardan tashkil topgan xarajatdir; ular moddiy xarajatlar va to’g’ri mehnat to’lovlarini yo’naltiradi. O’tkazish qiymati xarajatlari bu xom ashyoni tayyor mahsulotga aylantirishda sarflanadigan xarajatlardir. O'tkazish xarajatlari bevosita ish qiymati xarajatlari va bilvosita ishlab chiqarish xarajatlarining uyg'unligidan iboratdir. Bilvosita xarajatlar bu mahsulot va tovar moddiy zaxira qiymatini aniqlaydigan xom-ashyo va to’g’ridan-to’g’ri mehnat xarajatlaridan tashqari boshqa xarajatlardir. Bilvosita xarajatlarga ish haqi, ijara , zavod binosining, uskunalarning eskirishi, sug’urta, boshqarish, kommunal, texnik xizmat ko'rsatish xarajatlari va ishlab chiqarish faoliyati, xodimlari va ob'ektlarini ta'minlash uchun ishlatiladigan boshqaxarajatlarni misol qilish mumkin.

Ishlab chiqarish xarajati, shuningdek, mahsulot qiymati deb ham ataladi chunki bu xarajat mahsulotning yoki ko’rsatilgan xizmatning qiymatini o’zidaaks etadi.