“Moliya-kredit tizimi statistikasi”

Pul muomalasi balansi va pul qadrsizlanishini statistik o’rganish.

Pul aylanishi bir qancha belgilar bilan bo’yicha klassifikatsiya qilinadi;

Pul munosabatlarning turi bo’yicha: a) tovar moddiy ne’matlarni ayirboshlash jarayonidagi pul aylanishi; b)tovar xarakteriga ega bo’lmagan puli hisob kitoblarni amalga oshirish jarayonidagi sodir bo’ladigan pul aylanishi; to’lov usullari bo’yicha: a) naqd pulli; b)naqd pulsiz: mintaqa doirasi bo’yicha: a)mintaqa ichidagi; b)mintaqalararo pul aylanishi; to’lov jarayonidagi ishtiroki bo’yicha: a)aktiv; b) passiv pul aylanishi.

Ma’lumki pul aylanishi bankdan boshlanadi. Pulning bir marta aylanishi deganda pulning bankdan chiqib yana banka qayti tushishi tushiniladi. Naqd pul aylanishi quyidagi subektlar o’rtasida bo’ladigan hisob kitoblarda namoyon bo’ladi: ish beruvchi va yo`llanma xodimlar o’rtasida (ish haqi); tovar va xizmatlarni ishlab chiqaruvchi va ularni xarid qiluvchilar o’rtasida; davlat va aholi o’rtasida (pensiya,nafaqa,stipendiya ,byudjet to’lovlari); kredit tashkilotlari va aholi o’rtasida;

Muomaladagi naqd pul massasi ish yurituvchi subyektlar hamda jamoa tashkilotlarining kassa qoldiqlari limit bilan qa’tiy chegaralangan. Limitdan ortiqcha pul bankga topshiradi, banklar esa ortiqcha pul mablag’larini zahira fondiga o’tkazadi); barcha banklarning oborot kasalaridagi naqd pul qoldiqlari; aholi qo’lidagi naqd pullardan tashkil topadi.

Pul muomalasi balansi va pul qadrsizlanishini statistik o’rganish.

Naqd pulsiz oborot quyidagi turlarga bo’linadi: To’lov maqsadiga qarab: tovar va xizmatlar uchun(to’lov varaqasi); tovarsiz operatsiyalar (kredit,soliq,jarima); mablag’ni o’tkazish usuliga qarab: kafolatlangan (oldindan to’lov uchun pul o’tkazilgan) va kafolatsiz hisob kitoblar; hisob raqamlariga pul o’tkazish yoki o’zaro qarzlardan kechish orqali hisob kitoblar; to’lovi kechiktiriladigan hisob kitoblar; mahsulotni sotish usuliga qarab: bevosita va bilvosita hisob kitoblar; mablag’ni o’tkazish joyiga qarab xalqaro v a mamlakat ichidagi hisob kitoblarga bo’linadi.