“Moliya” kafedrasi

Operativ leverejning FSTD  ga ta’sir qilish mexanizmi: Pierce Grain 
kompaniyasi savdo hajmining o’sishi 
Ko’rsatkich 
Bazis davrdagi 
savdo hajmi, t 
Prognoz davridagi 
savdo hajmi, t+1 
O’zgarish, 
foizda 
Savdo hajmi 
$300,000 
$360,000 
+20% 
Minus: Jami o’zgaruvchan 
xarajatlar 
$180,000 
$216,000 
 
O’zgarmas xarajatlardan 
oldingi daromad 
$120,000 
$144,000 
 
Minus: Jami o’zgarmas 
xarajatlar 
$100,000 
$100,000 
 
 FSTD 
$  20,000 
$  44,000 
+120% 
 
Moliyaviy leverej 
Moliyaviy  leverej  aksiyadorlarga  beriladigan  oxirgi  foydani  ko’paytirish 
maqsadida  firma  aktivlarining  bir  qismini  o’zgarmas  (chegaralangan)  foydalilik 
darajasiga  ega  qimmatli  qog’ozlar  orqali  moliyalashtirish  natijasida  paydo 
bo’ladi.  Korporatsiya  moliyaviy  strukturasida  qarz  mablag’lari  yoki  imtiyozli 
aksiyalardan  foydalanish  haqidagi  qaror  firmaning  oddiy  aksiyalari  egalarining 
moliyaviy  riskka  borishlarini  anglatadi.  FSTD  dagi  istalgan  o’zgaruvchanlik 
darajasi  firmaning  moliyaviy  leverejidan  foydalanishi  orqali  bir  necha  marta 
kattalashtirib yuboriladi. Bunday qo’shimcha o’zgaruvchanlik oddiy aksiya egalari 
olishi  mumkin  bo’lgan  foyda  va  bir  aksiyaga  to’g’ri  keluvchi  foyda 
o’zgaruvchanligida o’z aksini topadi.  
Endi kompaniyaning bir aksiyasiga to’g’ri keluvchi foydasining uning FSTD 
idagi  o’zgarishlarga  qanday  javob  berishini  ko’rib  chiqaylik.  (Biz  bu  bilan  bir 
aksiyaga  to’g’ri  keluvchi  foyda  barcha  moliyaviy  qarorlarni  qabul  qilish  uchun 
munosib mezondir, demoqchi emasmiz. Darvoqe, bunday fikrning naqadar kuchsiz 
ekanligini biz keyinroq ko’rib chiqamiz. Albatta, moliyaviy leverejdan foydalanish 
bir aksiyaga to’g’ri keluvchi foydaga aniq bir yo’sinda ta’sir qiladi.)  
Keling, Pierce Grain kompaniyasini o’z faoliyatini boshlash jarayonida deb 
hisoblaylik.  Firmaning  potensial  egalari  biznesni  yuritishga  kerak  bo’ladigan 
aktivlarni  sotib  olish  uchun  taxminan  $200,000  mablag’ga  egalar.  $200,000  ni 
shakllantirish  uchun  uchta  ehtimoliy  moliyaviy  reja  aniqlangan  bo’lib,  ular  4 
jadvalda  berilgan.  A  rejaga  ko’ra  moliyaviy  risk  bo’lmaydi:  $200,000  ning 
hammasi  narxi  $100  bo’lgan  2000  dona  oddiy  aksiya  emissiya  qilish  orqali 

---

218 
 
shakllantiriladi.  B  rejada  esa  risk  darajasi  o’rtacha  bo’lishi  nazarda  tutilgan: 
aktivlarning  25  foizini  yillik  8  foizlik  foiz  stavkasiga  ega  obligatsiya  chiqarish 
orqali moliyalashtiriladi. C reja esa eng yuqori moliyaviy leverejni ko’zda tutadi: 
aktivlarning  40  foizi  yillik  foiz  stavkasi  8  foiz  bo’lgan  obligatsiyalar  hisobiga 
moliyalashtiriladi.   
 
21.4-jadval