“Moliya” kafedrasi

Dunyodagi asosiy fond indekslari 
 
Mamlakatlar 
Indekslar 
AQSh  
 
 
 
 
Dow Jones Index, Standard & Poor's 500 
Yaponiya 
Nikkei, Topix 
Buyuk Britaniya 
FT-30, FT-100 
Germaniya 
DAX 
Fransiya 
 
CAC 40 
Shveysariya  
 
CreditSuisse 
Yevropa, Avstraliya, Uzoq Sharq 
MSCI, EAFE 
   
 
 
Investitsiya  qilingan  kapital  daromadlilik  dinamikasini  ma’lum  bir  birja 
(fond)  indeksiga  bog‘lash  maqsadiga  asoslangan  investitsiya  strate-giyasiga 
indeksatsiyalash
 
deyiladi.  Uning  asosida  quyidagi  oddiy  haqiqat  yotadi: 
birgalashib o‘z kapitalini qimmatli qog‘ozlarga qo‘ygan barcha inve-storlar butun 
fond birjasi daromadliligidan ko‘proq rentabellikka erisha olmaydilar.  
Indeksatsiyalash  strategiyasini  qo‘llagan  holda,  menejer  o‘z  investitsiya 
fondida  investitsiya  tarkibiy  tuzilmasini  qayta  tashkil  etishga  urinadi.  Bu  tarkibiy 
tuzilma  asosida  mo‘ljal  sifatida  tanlangan  indeks  olinadi.  U  o‘z  fondining 
aksiyalari  paket
54
iga  barcha  qimmatli  qog‘ozlarni  mazkur  indeks  hisoblanadigan 
narxlar  asosida,  mazkur  indekslar  bazasi  juda  yuqori  bo‘lganda  esa,  faqat 
reprezentativ tanlab olinganlarinigina qo‘shadi. Bunday hollarda, pul mablag‘larini 
“aktiv”  boshqarish  usulini  ishlatishga  yoxud  indeks-mo‘ljaldan  “o‘zib  ketish”ga 
intilib,  alohida  qimmatli  qog‘ozlarga  yoki  iqtisodiyot  sohalariga  umid  qilishga 
                                                           
54
 “Paket” fransuzcha “paguet” – tuguncha, bo‘g‘cha; xalta.  Qarang: o‘sha manba. J. III. – B.206. 

---

63 
 
urinishlar qilin-maydi. Shunga ko‘ra, indeksatsiyalash – bu keng diversifikatsiyaga 
va qimmatli qog‘ozlar portfeli sust savdo aktivligiga tayangan passiv
55
 investitsiya 
strategiyasidir. 
Albatta,  indeksatsiyalash  strategiyasi  bilan  boshqariladigan  fondlar-nikiga 
qaraganda yuqoriroq ko‘rsatkichlarga ega aktiv boshqariladigan fondlar har doim 
mavjud bo‘ladi. Bu ehtimol, masalan, omad kelish natijasi bo‘lishi ham mumkin. 
Ayrim  investitsiya  portfelini  boshqa-ruvchilar  shunchaki  tasodif  tufayli  qo‘ygan 
kapitalidan  faqat  yuqori  foydani  va  hattoki,  davomli  “omad  kelishi”  davrida 
investitsiyaning  yuqori  rentabelligini  ta’minlashga  erishadilar.  Bundan  tashqari, 
shunday menejerlar borki, ular mislsiz  qobiliyat va ko‘nikmalarga ega bo‘lib, shu 
tufayli  investitsiya  qilingan  kapitallar  ma’lum  vaqt  mobaynida  yuqori  foyda 
keltiradi.  
Investorning  rahbarligi  aktiv  boshqarish  strategiyasiga  asoslangan  fondlarni 
tanlashdagi  muammo  shundaki,  ulardan  qay  biri  uzoq  vaqt  davomida  yetakchi 
bo‘lib qolishini oldindan aniqlab bo‘lmaydi.